Ο υπερθυρεοειδισμός προκαλείται από αυξημένη έκκριση θυρεοειδικής ορμόνης, ή από άλλες διαταραχές στις οποίες έχουμε αύξηση των επιπέδων της θυροειδικής ορμόνης, χωρίς αυξημένη θυρεοειδική έκκριση.
Τα πιο συχνά αίτια υπερθυρεοειδισμού είναι η διάχυτη τοξική βρογχοκήλη (νόσος Graves) και η οζώδης τοξική βρογχοκήλη (νόσος Plummer).
Σε όλες τις μορφές, τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού οφείλονται σε αυξημένα επίπεδα θυρεοειδικής ορμόνης στη κυκλοφορία του αίματος.
Οι κλινικές ενδείξεις της θυρεοτοξίκωσης μπορεί να διακρίνονται ή να επισημαίνονται και έχουν τη τάση να αυξομειώνονται μέσω περιόδων έξαρσης και ύφεσης.
Μερικοί ασθενείς τελικά αναπτύσσουν υπερθυρεοειδισμό αυτόματα (~ 15%) ή ως αποτέλεσμα της θεραπείας.
Η νόσος του Graves είναι μία αυτοάνοση νόσος, συχνά με οικογενή προδιάθεση, ενώ η αιτιολογία της νόσου του Plummerπαραμένει άγνωστη.
Οι περισσότερες περιπτώσεις υπερθυρεοειδισμού διαγιγνώσκονται εύκολα με βάση τα σημεία και τα συμπτώματα.
Σε άλλες περιπτώσεις (πχ ήπιος ή χωρίς συμπτώματα υπερθυρεοειδισμός – που απαντάται περισσότερο συχνά στου ηλικιωμένους) μπορεί να αναγνωριστεί μόνο με τον εργαστηριακό έλεγχο των κατεσταλμένων επιπέδων της TSH.
Εάν παραμείνει χωρίς θεραπεία, η θυρεοτοξίκωση προκαλεί προοδευτικές και σοβαρές καταβολικές διαταραχές και καρδιακή βλάβη.
Ο θάνατος μπορεί να προκληθεί από θυρεοειδική κρίση ή εξαιτίας καρδιακής ανεπάρκειας ή σοβαρής καχεξίας.
Διάγνωση, Συμπτώματα και Σημεία
Τα κλινικά ευρήματα είναι εκείνα του υπερθυρεοειδισμού καθώς επίσης και αυτά που σχετίζονται με το υποκείμενο αίτιο.
Η νευρικότητα, η αυξημένη εφίδρωση, η ταχυκαρδία, το αίσθημα παλμών, η κόπωση και απώλεια βάρους σε συνδυασμό με οζώδη, πολυοζώδη ή διάχυτη βρογχοκήλη αποτελούν τα κλασσικά ευρήματα του υπερθυρεοειδισμού.
Ο ασθενής μπορεί να βρίσκεται σε κατάσταση έξαψης και να παρουσιάζεται με καθηλωμένο βλέμμα.
Το δέρμα είναι θερμό, λεπτό και υγρό και τα μαλλιά είναι λεπτά.
Στη νόσο του Graves μπορεί να παρατηρηθεί εξόφθαλμος, προκνημιαίο μυξοίδημα ή λεύκη, που δεν παρατηρούνται ουσιαστικά ποτέ σε μονήρη ή πολυοζώδη τοξική βρογχοκήλη.
Το αντανακλαστικό του Αχίλλειου τένοντα μειώνεται στον υπερθυρεοειδισμό και παρατείνεται στον υποθυρεοειδισμό.
Ο ασθενής ο οποίος βρίσκεται στα όρια της θυρεοειδικής κρίσης παρουσιάζει επίταση των συμπτωμάτων και των σημείων της θυρεοτοξίκωσης, με υπερπυρεξία, ταχυκαρδία, καρδιακή ανεπάρκεια, νευρομυϊκή διέγερση, παραλήρημα ή ίκτερο.
Θεραπεία
Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με αντιθυρεοειδικά φάρμακα, ραδιενεργό ιώδιο ή θυρεοειδεκτομή.
Η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται και εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς, το μέγεθος της βρογχοκήλης, την υποκείμενη παθολογική βλάβη καθώς και τη δυνατότητα για εξασφάλιση επαναληπτικού ελέγχου.
Αντιθυρεοειδικά φάρμακα:
Τα κύρια αντιθυρεοειδικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι η μεθιμαζόλη και η προπυλθειουρακίλη (PTU), αποτελούν σπάνια επιλογή εξαιτίας των ανεπιθύμητων ενεργειών.
Αυτή η μορφή θεραπείας συνήθως χρησιμοποιείται στην προεγχειρητική προετοιμασία, ή στη θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο, όμως μπορεί να αποτελέσει την οριστική θεραπεία.
Ραδιενεργό ιώδιο:
Ραδιενεργό ιώδιο (131 I) μπορεί να χορηγηθεί ασφαλώς μετά τη θεραπεία του ασθενούς με αντιθυρεοειδικά φάρμακα και αφού καταστεί ευθυροειδικός.
Το ραδιενεργό ιώδιο συνίσταται για ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 40 ετών ή με μικρό κίνδυνο χειρουργικής επέμβασης ή για ασθενείς με υποτροπιάζοντα υπερθυρεοειδισμό.
Τα υπερθυρεοειδικά παιδιά και οι έγκυες δεν θα πρέπει να θεραπεύονται με ραδιενεργόιώδιο.
Χειρουργική αντιμετώπιση – Ενδείξεις θυρεοειδεκτομής:
Τα κύρια πλεονεκτήματα της θυρεοειδεκτομής είναι περισσότερο ο ταχύς και άμεσος έλεγχος της νόσου, σε σχέση με αυτό που δύναται να επιτευχθεί με τη θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο.
Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί συχνά τη θεραπεία εκλογής: (1)σε παρουσία πολύ μεγάλης βρογχοκήλης ή πολυοζώδους βρογχοκήλης με σχετικά χαμηλή πρόσληψη ραδιενεργού ιωδίου, (2) σε παρουσία ύποπτου ή κακόηθους θυρεοειδικού όζου, (3) για ασθενείς με οφθαλμοπάθεια, (4) για τη θεραπεία εγκύων ή παιδιών,(5) για τη θεραπεία γυναικών που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν εντός 1 έτους μετά το πέρας της θεραπείας,(6) για ασθενείς με υπερθυρεοειδισμό προκληθέντα από αμιωδαρόνη.
Υφολική θυρεοειδεκτομή:
Η θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού με υφολική, σχεδόν ολική ή ολική θυρεοειδεκτομή εξαλείφει τόσο τον υπερθυρεοειδισμό, όσο και τη βρογχοκήλη.
Συνήθως αφαιρείται σχεδόν εξ΄ολοκλήρου ο θυρεοειδής αδένας με ταυτόχρονη διατήρηση των παραθυρεοειδών αδένων και των παλίνδρομων λαρυγγικών νεύρων.
Η ριζική ολική θυρεοειδεκτομή γενικώς ενδείκνυται για ασθενείς μεοφθαλμοπάθεια εξαιτίας νόσου του Graves.
Οφθαλμικές εκδηλώσεις της νόσου του Graves:
Οι οφθαλμικές διαταραχές στη νόσο του Graves μπορεί να ξεκινούν πριν τη παρουσία οποιουδήποτε στοιχείου θυρεοειδικής δυσλειτουργίας ή κατόπιν της ατελούς θεραπείας του υπερθυρεοειδισμού.
Οι μεταβολές του οφθαλμού στη νόσο του Graves ποικίλλουν από την απουσία σημείων και συμπτωμάτων μέχρι απώλεια οράσεως.
Οι ήπιες περιπτώσεις χαρακτηρίζονται από σύσπαση του άνω βλεφάρου ή καθήλωση με ή χωρίς καθυστέρηση στη κίνηση του βλεφάρου ή πρόπτωση.
Οι περιπτώσεις αυτές παρουσιάζουν ελάχιστα μόνο αισθητικά προβλήματα και συνήθως δεν απαιτούν θεραπεία, εκτός εάν οι οφθαλμοί είναι ξηροί.
Όταν λαμβάνουν χώρα μέτριες έως σοβαρές οφθαλμικές αλλαγές, υπάρχει συμμετοχή των οπισθοκογχικών μαλακών ιστών με πρόπτωση, συμμετοχή των εξωφθάλμιων μυών και τελικά με συμμετοχή του οπτικού νεύρου.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να έχουμε τη παρουσία του χαρακτηριστικού οιδήματος του βλεφάρου, περικογχικόοίδημα, επιπεφυκίτιδα, κερατίτιδα, διπλωπία, οφθαλμοπληγία και εξασθενημένη όραση.
Ως εκ τούτου απαιτείται η άμεση οφθαλμολογική εξέταση.
Στη θεραπεία των οφθαλμολογικών διαταραχών της νόσου του Graves περιλαμβάνεται η διατήρηση του ασθενούς σε ευθυρεοειδική κατάσταση χωρίς αύξηση της έκκρισης της TSH, προστασία των οφθαλμών από το φως και τη σκόνη με τη χρήση σκούρων γυαλιών, ανύψωση της κεφαλής της κλίνης του ασθενούς, χρήση διουρητικών για την ελάττωση του περικογχικού και οπισθοβολβικού οιδήματος και χορήγηση οφθαλμικών σταγόνων μεθυλσελουλόζης ή γουανεθιδίνης.
Εάν ο εξόφθαλμος εξελιχθεί παρά την ιατρική θεραπεία μπορεί να χρειαστεί πλάγια ταρσορραφία, οπισθοβολβική ακτινοβόληση ή χειρουργική αποσυμπίεση του οφθαλμικού κόγχου.
Η ολική θυρεοειδεκτομή αποτελεί τη θεραπεία εκλογής, όταν μπορεί να πραγματοποιηθεί με χαμηλό κίνδυνο πρόκλησης επιπλοκών.
Η νόσος του Gravesείναι περισσότερο πιθανό να επιδεινωθεί μετά τη θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο, σε σχέση μετά από θυρεοειδεκτομή.
Μαριόλης Σαψάκος Θεόδωρος, Γενικός Χειρουργός
www.drmariolis.gr
www.y-o.gr
