Ο καρκίνος του μαστού είναι μία νόσος με θύματα εκατομμύρια γυναίκες παγκοσμίως κάθε χρόνο.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας περίπου το 8% των γυναικών θα εμφανίσουν καρκίνο του μαστού που αντιστοιχεί σε περίπου 700.000 ασθενείς σε αναπτυγμένες χώρες.
Εκτός όμως από τις γυναίκες προσβάλλονται και οι άντρες με σημαντικά μικρότερη συχνότητα.
Το ποσοστό είναι μικρότερο από το 1% όλων των περιπτώσεων καρκίνου μαστού σε άνδρες και γυναίκες στις Η.Π.Α.
Η αιτιολογία παραμένει άγνωστη αλλά περισσότεροι από 30 παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού.
Οι κυριότεροι απ’ αυτούς είναι η πρώιμη εμμηναρχή, η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, η πρώτη εγκυμοσύνη μετά τα τριάντα, το θετικό οικογενειακό ιστορικό, η μεγάλη ηλικία, ο τρόπος ζωής και γενετικές μεταλλάξεις συγκεκριμένων γονιδίων.
Η πρόγνωση της νόσου εξαρτάται άμεσα από το στάδιο της νόσου που αυτός ανιχνεύεται.
Η ανίχνευση του όγκου στα αρχικά στάδια και η έγκαιρη επέμβαση μπορεί να επιφέρει μέχρι και πλήρη ίαση.
Δυστυχώς στην Ελλάδα τα επιδημιολογικά δεδομένα όσον αφορά την έγκαιρη διάγνωση είναι απογοητευτικά και αποκαλυπτικά ταυτόχρονα αφού μόλις 15% των περιπτώσεων καρκίνου μαστού διαγιγνώσκονται σε στάδιο 1, ενώ στις Η.Π.Α το ποσοστό αυτό φτάνει το 56%.
Η αιτία γι’αυτό είναι η άγνοια, η αδιαφορία, η προκατάληψη και η έλλειψη προγραμμάτων προληπτικού ελέγχου (screening) του πληθυσμού.
Το κυρίαρχο σύμπτωμα στο 70% με καρκίνο του μαστού είναι ένα ογκίδιο του μαστού (συνήθως ανώδυνο).
Περίπου το 50% των μαζών του μαστού αποκαλύπτεται από την ίδια την ασθενή και 30% από τον σύντροφό της.
Γι ‘ αυτό ακριβώς όλες οι γυναίκες άνω των 20 ετών πρέπει να παροτρύνονται να εξετάζουν τους μαστούς τους μηνιαία.
Η αυτοεξέταση πρέπει να γίνεται την 5η με 6η ημέρα μετά την έναρξη της εμμήνου ρύσεως οπότε οι μαστοί είναι πιο μαλακοί και λιγότερο ευαίσθητοι.
Επίσης η ψηλάφηση είναι πιο εύκολη όταν το δέρμα είναι βρεγμένο κατά την διάρκεια του μπάνιου ή του ντούς.
Με τον τρόπο αυτό η γυναίκα αποκτά εξοικείωση και γνώση της μορφολογίας των μαστών της και με τον καιρό μπορεί να εντοπίσει εύκολα και με μεγαλύτερη σιγουριά οποιαδήποτε αλλαγή.
Η πρόληψη είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για την επιβίωση από τον καρκίνο του μαστού αλλά και για την ποιότητα ζωής που θα έχει η ασθενής μετά την θεραπευτική αντιμετώπιση και των παρενεργειών της.
Όταν η αλλοίωση έχει διάμετρο <1 εκ. η ψηλάφησή της είναι πολύ δύσκολη ή αδύνατη.
Η μόνη αξιόπιστη εξέταση για τον εντοπισμό του καρκίνου πρίν η μάζα γίνει ψηλαφητή είναι η μαστογραφία.
Πρόκειται για ειδική ακτινογραφία η οποία σήμερα γίνεται με μαστογράφους χαμηλής ακτινοβολίας.
Η χαρακτηριστική μαστογραφική ανωμαλία που αναγνωρίζεται στον καρκίνο του μαστού είναι η ακτινοειδής περιφέρεια του όγκου και οι αποτιτανώσεις.
Η Αμερικάνικη Εταιρεία Προληπτικής Ιατρικής συνιστά τον πρώτο μαστογραφικό έλεγχο αναφοράς σε ηλικία 35 – 39 ετών και κάθε 1-2 έτη σε γυναίκες ηλικίας 40 – 49 ετών πάντα σε συνδιασμό με κλινική εξέταση.
Το μειονέκτημα της μαστογραφίας είναι ότι μπορεί να μην αναδείξει κλινικά ψηλαφητό καρκίνο σε πολύ πυκνό μαστό, όπως σε νέες γυναίκες και τον καρκίνο μυελοειδούς τύπου.
Τέλος υπάρχει και η μαγνητική μαστογραφία η οποία έχει καλύτερη ευκρίνεια, μηδενική ακτινοβολία και χρησιμοποιείται στην απεικόνιση άτυπων αλλοιώσεων.
Η κλινική εξέταση από εξειδικευμένο γιατρό σε συνδυασμό με την μαστογραφία ανεβάζει την διαγνωστική ακρίβεια στο 98-99%.
Η υπερηχογραφία διενεργείται κυρίως για να διαφοροδιαγνώσει κυστικές(καλοήθεις) από συμπαγείς βλάβες και είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στις νεαρές γυναίκες με πυκνούς μαστούς όπου η μαστογραφία έχει χαμηλή αξιοπιστία.
Τη βασική διαγνωστική τριάδα για κάθε ψηλαφητή διόγκωση του μαστού μαζί με την κλινική εξέταση και την μαστογραφία αποτελεί και η παρακέντηση με λεπτή βελόνη (FNA) και κυτταρολογική εξέταση.
Εύκολη, γρήγορη και επώδυνη όσο μια κοινή αιμοληψία που μπορεί να θέσει την διάγνωση καρκίνου ή την υποψία κακοήθειας.
Σε μη ψηλαφητή βλάβη είναι σκόπιμο η παρακέντηση να γίνεται με υπερηχογραφική καθοδήγηση.
Ακόμη κι αν η βλάβη είναι ψηλαφητή είναι καλύτερη η προσέγγιση και σίγουρη η λήψη κυττάρων μέσα από την ύποπτη περιοχή.
Η αντιμετώπιση είναι θεραπευτική ή παρηγορητική ανάλογα με το στάδιο και τον τύπο του καρκίνου.
Όσο πιο έγκαιρα διαγνωστεί ο καρκίνος του μαστού τόσο λιγότερο επιθετική θα είναι η χειρουργική αντιμετώπιση και άρα τόσο καλύτερη η ποιότητα ζωής της ασθενούς και πιο εύκολη η αισθητική αποκατάσταση του στήθους.
Από την στιγμή της διάγνωσης του καρκίνου του μαστού η γυναίκα καλείται να διανύσει μία πορεία γεμάτη σωματικές και ψυχικές απώλειες, γεμάτη πόνο, αγωνία και αβεβαιότητα.
Η απώλεια του μαστού ή των μαστών, η αλωπεκία, η πρόσληψη βάρους, η πρόωρη εμμηνόπαυση αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια στο κορμί και την ψυχή της γυναίκας που βίωσε τον καρκίνο του μαστού και τη θεραπεία του.
Με την στήριξη και καθοδήγηση από το ιατρικό και παραιατρικό προσωπικό (ιατροί, νοσηλευτές, ψυχολόγοι), το οικογενειακό περιβάλλον και κυρίως τον σύντροφο υπάρχει οδός όχι απλά προσαρμογής και αποδοχής αλλά και προσωπικής εξέλιξης.
Ο καρκίνος του μαστού θεραπεύεται αρκεί να διαγνωστεί έγκαιρα και η έγκαιρη διάγνωση βρίσκεται κυριολεκτικά στο χέρι μας.
Ταγαρά Σοφία, Ειδικευόμενη Ιατρός, Τμήμα Ενδοκρινολογίας & Μεταβολισμού,
ΓΝΑ «Κοργιαλένειο-Μπενάκειο ΕΕΣ»
www.y-o.gr
