Όλο και πιο συχνά ακούμε και διαβάζουμε για τις ευεργετικές ιδιότητες της βιταμίνης D.
Δυστυχώς, σε μια ηλιόλουστη χώρα όπως είναι η Ελλάδα, το ποσοστό του πληθυσμού που παρουσιάζει έλλειψή της είναι μεγαλύτερο του 60%.
Τι ακριβώς είναι η βιταμίνη D;
Η βιταμίνη D είναι ένα σύμπλεγμα δύο βιταμινών.
Η μία είναι η εργοκαλσιφερόλη (D2), η οποία βρίσκεται σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης (π.χ. ζυμομύκητες και μανιτάρια).
Όσο για τη δεύτερη, είναι η χοληκαλσιφερόλη (D3), η οποία λαμβάνεται από τις ζωικές τροφές και σχηματίζεται στο δέρμα με την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας (UVB).
Οι τροφές με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη D είναι τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλες), ο κρόκος του αβγού, το γάλα, ο χυμός πορτοκαλιού και ορισμένα δημητριακά.
Συμβουλές σχετικά με την πρόσληψη βιταμίνης D
Θεωρητικά, ο απαιτούμενος χρόνος έκθεσης στον ήλιο είναι 10-15 λεπτά, 3 φορές την εβδομάδα, από τις 10 το πρωί μέχρι τις 2 το μεσημέρι, στο εσωτερικό των χεριών, κατά κύριο λόγο.
Στο διάστημα αυτό, ο οργανισμός μπορεί να παράγει 10.000 μέχρι με 20.000 μονάδες (IU) βιταμίνης D.
Παράγοντες που διαφοροποιούν τη σύνθεση της βιταμίνης D
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη σύνθεση της βιταμίνης D στον οργανισμό μας, όπως:
- Ο τόπος διαμονής, καθώς χώρες που βρίσκονται κοντά στον Ισημερινό έχουν περισσότερη UVB ακτινοβολία.
- Η ποιότητα της ατμόσφαιρας επηρεάζει την UVB ακτινοβολία.
Το αυξημένο διοξείδιο του άνθρακα απορροφά μέρος της UVB ακτινοβολίας.
- Το χρώμα του δέρματος, λόγω μελανίνης, διαφοροποιεί τη σύνθεσή της.
Άτομα με αυξημένη μελανίνη χρειάζονται περισσότερη ποσότητα UVB ακτινοβολίας για την παραγωγή βιταμίνης D.
- Η παραμονή σε κλειστούς χώρους για μεγάλο χρονικό διάστημα δρα αρνητικά στη σύνθεση βιταμίνης D.
- Σημαντικό ρόλο παίζει και η ηλικία, από τη στιγμή που οι ηλικιωμένοι έχουν μειωμένη παραγωγή βιταμίνης D λόγω εξασθενημένου οργανισμού.
Η ημερήσια συνιστώμενη πρόσληψη βιταμίνης D καθορίζεται στις 400IU ή στα 10μg για τα βρέφη και νήπια μέχρι 1 έτους.
Στις 600IU (15μg) υπολογίζεται για τα άτομα ηλικίας ενός έτους και άνω, συμπεριλαμβανομένων των εγκύων και των γυναικών που θηλάζουν.
Τέλος, για τα άτομα άνω των 70 ετών η ημερήσια πρόσληψη είναι οι 800IU (20μg).
Προσοχή στην έλλειψη βιταμίνης D
Η έλλειψη βιταμίνης D παρατηρείται συχνά σε ανθρώπους που πάσχουν από εντερικές διαταραχές και νεφρικές ή ηπατικές παθήσεις.
Επιπλέον, ορισμένα φάρμακα μειώνουν τη διαθεσιμότητα ή εμποδίζουν την απορρόφησή της από τον οργανισμό.
Το παραπάνω αφορά τη μακροχρόνια λήψη αντιμυκητιασικών, αντιρετροϊκών και αντιεπιληπτικών φαρμάκων.
Επίσης, ένδειξη ανεπάρκειας της βιταμίνης D είναι το επίμονο μη ειδικό μυοσκελετικό άλγος, ο ραχιτισμός, η οστεομαλακία και η οστεοπόρωση.
Επίσης, τα σύνδρομα δυσαπορρόφησης (που παρουσιάζονται σε παθήσεις όπως είναι η κοιλιοκάκη και η νόσος του Crohn), αλλά και ο υπερπαραθυρεοειδισμός.
Τέλος, η παχυσαρκία μπορεί όπως φαίνεται να προκαλέσει ανεπάρκεια βιταμίνης D.
Η αύξηση κατά 10% στον Δείκτη Μάζας Σώματος οδηγεί σε μείωση κατά 4% της διαθέσιμης βιταμίνης D στον οργανισμό.
Τα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό μας μπορούμε εύκολα να τα δούμε με μια απλή εξέταση αίματος.
Καλό είναι επίσης, να σημειώσουμε ότι τα επίπεδα είναι αυξημένα στο τέλος του καλοκαιριού και φτάνουν σε χαμηλά επίπεδα στα τέλη του χειμώνα.
Οι επιδράσεις της βιταμίνης D στην υγεία μας
Η επίδραση της βιταμίνης D που απασχολεί ολοένα και περισσότερο τους επιστήμονες της υγείας έχει να κάνει με τη δράση της στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Η βιταμίνη D ρυθμίζει τη λειτουργία των λευκών αιμοσφαιρίων, εμποδίζοντάς τα να απελευθερώσουν πάρα πολλές φλεγμονώδεις κυτοκίνες (κατηγορία μορίων που ρυθμίζουν την επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων).
Οι κυτοκίνες ρυθμίζουν με αυτόν τον τρόπο την ανοσολογική αντίδραση.
Η ιντερφερόνη είναι μια κυτοκίνη για παράδειγμα, που απελευθερώνεται όταν ένα κύτταρο προσβληθεί από κάποιον ιό.
Η έκκρισή της ενημερώνει τα γειτονικά κύτταρα, ώστε να ενεργοποιήσουν την άμυνά τους απέναντι στον ιό – εισβολέα.
Με τη ρύθμιση των Τ λεμφοκυττάρων, η βιταμίνη D θα μπορούσε να βοηθήσει στον έλεγχο της παραγωγής φλεγμονωδών κυτοκινών και να αποτρέψει ή να περιορίσει την πνευμονική ίνωση που προκαλείται ως δυσμενές αποτέλεσμα στους ασθενείς.
Πρόσφατα, αρκετές μελέτες έδειξαν ότι οι κυτοκίνες παράγονται σε πολύ μεγάλες ποσότητες παρουσία του νέου κορωνοϊού και προκαλούν υπερβολική φλεγμονώδη απόκριση, που τελικά καταστρέφει τους ιστούς, αντί να τους προστατεύει.
Βιταμίνη D και Covid-19
Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας Γεώργιος Χρούσος, στη διάρκεια ηλεκτρονικού Συμποσίου με θέμα «Νόσος COVID-19 & Παιδιατρική Ενδοκρινολογία», επισήμανε ότι κοινή διαπίστωση όλων των ερευνών είναι, πως όσο χαμηλότερα είναι τα επίπεδα βιταμίνης D στον οργανισμό, τόσο πιο έντονα είναι τα συμπτώματα νόσησης από την Covid-19.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, το 86% των κρουσμάτων της νόσου που είχαν φυσιολογικά επίπεδα βιταμίνης D, νόσησαν με ήπια συμπτώματα, ενώ αντιθέτως το 73% των κρουσμάτων που είχαν έλλειψη βιταμίνης D εμφάνισαν σοβαρά συμπτώματα.
Μάλιστα, το συμπέρασμα των ειδικών με βάση τις έρευνες αυτές είναι πως αν τα επίπεδα βιταμίνης D στο σύνολο του πληθυσμού ήταν φυσιολογικά, θα είχαμε τους μισούς θανάτους από κορωνοϊό παγκοσμίως.
Παράλληλη τόνισε, ότι η πρόσληψη βιταμίνης D πρέπει να είναι συνεχής.
Ως ενδεικτική δόση για εφήβους και ενήλικες ανέφερε κατά μέσο όρο τις 3.000 IU ημερησίως, ως την απολύτως ασφαλή ποσότητα.
Η βιταμίνη D συμμετέχει σε πολυάριθμες βιολογικές διαδικασίες στο ανθρώπινο σώμα.
Αυτός είναι ο λόγος που συνδράμει θετικά στην πρόληψη και την αντιμετώπιση αρκετών αυτοάνοσων νοσημάτων.
Τέλος, η ανεπάρκεια της βιταμίνης D έχει συνδεθεί με ένα ευρύ φάσμα ιατρικών καταστάσεων.
Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οι καρδιακές παθήσεις, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και διάφορα είδη καρκίνου.
Αναστάσιος Πέτσας, Φαρμακοποιός
