Το φαινόμενο γιο-γιο, γνωστό και ως «ανακύκλωση» του βάρους, αφορά την απώλεια κιλών και τη σταδιακή επανάκτησή τους.
Αυτές οι αυξομειώσεις του βάρους μπορεί να είναι μικρές, της τάξης των 3-5 κιλών, αλλά και μεγαλύτερες, όπως δέκα ή και περισσότερα κιλά.
Στην τελευταία περίπτωση, οι επαναλαμβανόμενες αυξομειώσεις του βάρους επιδρούν αρνητικά στον μεταβολισμό και τη σύσταση του σώματος.
Το αδυνάτισμα γιο-γιο σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη δίαιτα που επιλέγει να ακολουθήσει κάποιος.
Οι πιο «ένοχες» δίαιτες είναι αυτές που ακολουθούν παρακάτω.
Η δίαιτα εξπρές
Οι γρήγορες δίαιτες συνήθως καταλήγουν σε απώλεια βάρους >4 κιλών τον μήνα, δηλαδή περισσότερο από το επιτρεπτό όριο της απώλειας βάρους.
Η στερητική δίαιτα
Σε μια τέτοια δίαιτα, για να επιτευχθεί το επιθυμητό αδυνάτισμα, αφαιρούνται βασικές ομάδες τροφίμων από τη διατροφή.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα βασικές ελλείψεις στον οργανισμό σε θρεπτικά συστατικά.
Η πολύ αυστηρή δίαιτα
Μια τέτοια δίαιτα στοχεύει σε θερμιδική πρόσληψη πολύ χαμηλότερη από αυτήν που έχει ανάγκη το άτομο για να διώξει τα περιττά του κιλά.
Γιατί οι παραπάνω δίαιτες αποτυγχάνουν να μας δώσουν αποτέλεσμα που θα διαρκέσει;
Απώλεια μεγαλύτερη του ενός κιλού την εβδομάδα οδηγεί σε απώλεια μυϊκού ιστού και υγρών του σώματος.
Για παράδειγμα, για μια συνολική απώλεια 10 κιλών, χάνονται λιγότερο από 7 κιλά λίπους, ενώ η απώλεια του μυϊκού ιστού κυμαίνεται στο 10%.
Ιδιαιτέρως σε άτομα που βρίσκονται σε δίαιτα και έχουν φυσιολογικό ΔΜΣ, το λίπος ανακτάται.
Το σώμα οδηγείται σε υπερσυσσώρευση αυτού αντί της απώλειας.
Αυτό παρατηρείται κυρίως μετά το πέρας της δίαιτας και για πολλές εβδομάδες μετά.
Καταλήγοντας, κατά τη διάρκεια της επαναπρόσληψης του βάρους υπάρχει δυσαναλογία στην επανάκτηση λιπώδους και μη λιπώδους ιστού.
Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι οι γρήγορες και στερητικές δίαιτες συνοδεύονται πολύ συχνά από επεισόδια υπερφαγίας.
Ένα επεισόδιο υπερφαγίας χαρακτηρίζεται από τα εξής:
- Το να καταναλώνει κάποιος μέσα σε μια διακριτή χρονική περίοδο (π.χ. σε μια περίοδο δύο ωρών) μια ποσότητα φαγητού που είναι σαφώς μεγαλύτερη από όση θα έτρωγαν οι περισσότεροι άνθρωποι την ίδια χρονική περίοδο
- Μια αίσθηση έλλειψης ελέγχου του πόσο τρώει κάποιος κατά τη διάρκεια του επεισοδίου
Τα επεισόδια της υπερφαγίας συνεχίζονται ακόμα κι όταν ξεπερνά κανείς τα φυσιολογικά επίπεδα του σωματικού λίπους και μέχρι να φτάσει τα φυσιολογικά επίπεδα μη λιπώδους ιστού.
Πώς να σπάσετε τον φαύλο κύκλο;
Μικρή απώλεια βάρους: Συνιστάται απώλεια βάρους 0.5-1 κιλού την εβδομάδα.
Σταδιακή μείωση θερμίδων: Μέσω της σταδιακής μείωσης των θερμίδων, προφυλάσσουμε ως έναν βαθμό τον πολύτιμο μυϊκό ιστό.
Διατροφή χωρίς απαγορεύσεις: Είναι πολύ σημαντικό η δίαιτα να μην έχει απαγορεύσεις, αλλά να περιλαμβάνει με μέτρο όλες τις ομάδες τροφίμων.
Άσκηση: Κατά τη διάρκεια της δίαιτας προφυλάσσει και ενδυναμώνει το μυϊκό σύστημα αποτρέποντας τη σημαντική μείωση του βασικού μεταβολικού ρυθμού.
Τακτικός έλεγχος του βάρους: Ο τακτικός έλεγχος του βάρους κατά τη διαδικασία της απώλειας βάρους, αλλά και μετά το πέρας της είναι σημαντικός.
