Πολύ συχνά και ιδιαίτερα στις μέρες μας ακούμε από πολλούς τη φράση «έχω κατάθλιψη…».
Αλλά μια φευγαλέα θλίψη ή μελαγχολία… δεν σημαίνει απαραίτητα κατάθλιψη.
Τι ακριβώς είναι λοιπόν η κατάθλιψη και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;
Η κατάθλιψη είναι μια ασθένεια, όχι μόνο μια κατάσταση θλίψης ή μελαγχολίας, και έχει τα εξής ακριβή κριτήρια:
- Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης από τις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες. Χωρίς ένα από αυτά τα δύο, δεν υπάρχει κατάθλιψη.
- Συμπτώματα που παρουσιάζονται για τουλάχιστον δύο εβδομάδες και αντιπροσωπεύουν μια αλλαγή από τη συνήθη διάθεση του ατόμου.
- Τα συμπτώματα δεν οφείλονται σε κάποια ασθένεια ή στη χρήση μιας ουσίας (ναρκωτικές ουσίες, φάρμακα, αλκοόλ).
Από τα συμπτώματα που παρουσιάζονται, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον πέντε από τα ακόλουθα για να ληφθεί υπόψη η κατάθλιψη:
– Καθημερινή καταθλιπτική διάθεση με εμφανή σημάδια απελπισίας, λύπης, και απώλειας ενδιαφέροντος.
– Καθημερινή απώλεια ενδιαφέροντος για τις συνήθεις δραστηριότητες για μεγάλο χρονικό διάστημα.
– Σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους χωρίς επιδίωξη.
– Αϋπνία, υπνηλία ή αυξημένος ύπνος που επηρεάζουν τα κανονικά χρονοδιαγράμματα του ατόμου.
– Καθημερινή ανησυχία και εμμονές.
– Κόπωση και έλλειψη ενέργειας.
– Αισθήματα απώλειας αυτοεκτίμησης, υπερβολής ή ενοχής σε καθημερινή βάση.
– Αδυναμία συγκέντρωσης ή αδυναμία λήψης αποφάσεων.
– Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου, αυτοκτονικές σκέψεις ή απόπειρες αυτοκτονίας ή σχέδια αυτοκτονίας.
Προκειμένου να μιλήσουμε για κατάθλιψη, είναι απαραίτητο όλα αυτά να προκαλούν σημαντικές αρνητικές αλλαγές και επιπτώσεις, τόσο στο κοινωνικό, όσο και στο εργασιακό περιβάλλον.
Είναι επίσης σημαντικό τα συμπτώματα αυτά να μην οφείλονται σε σχιζοφρενικές, ψυχωτικές ή παραληρητικές διαταραχές και συνεπώς σε μια άλλη ψυχική ασθένεια.
Σε ποιες περιπτώσεις αναφερόμαστε σε μία περαστική μελαγχολία;
Μερικοί άνθρωποι, μπορεί να φαίνεται ότι έχουν κατάθλιψη, ενώ δεν έχουν… με την ιατρική έννοια. Απλά υποφέρουν από μία μίνι μελαγχολία ή θλίψη. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζονται και αυτοί βοήθεια.
– Εάν κάποιος έχει χάσει π.χ. το ενδιαφέρον του ή την ευχαρίστηση από κάποια δραστηριότητα που απολάμβανε μέχρι πρόσφατα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει κατάθλιψη. Έτσι, για παράδειγμα, μπορεί κάποιος απλά να αισθάνεται κουρασμένος ή να έχει χάσει/πάρει βάρος ή απλά να βαριέται. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει κατάθλιψη.
– Εάν ένα άτομο εμφανίζει όλα τα σημάδια της κατάθλιψης… αλλά μόνο για 4 ή 5 ημέρες, τότε δεν πάσχει από κατάθλιψη. Μερικές φορές κάποιος μπορεί πολύ απλά να αισθάνεται πεσμένο το ηθικό του. Αυτό δεν είναι ασθένεια, προφανώς!
– Οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου, αν και ανησυχητικές, δεν σχετίζονται απαραίτητα με την κατάθλιψη.
– Ένα άτομο που κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών ή έχει υιοθετήσει κακές συνήθειες, όπως π.χ. η συχνή κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί να έχει συμπτώματα κατάθλιψης, αλλά αυτό δεν θεωρείται κατάθλιψη, καθώς η συμπεριφορά του εν λόγω ατόμου σχετίζεται με τις καταχρήσεις.
– Ένα άτομο που θρηνεί μετά την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου του… δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως καταθλιπτικό. Η θλίψη, η αμφιβολία, η αϋπνία, η απώλεια όρεξης ή η απώλεια βάρους, μπορεί να μοιάζουν με κατάθλιψη, αλλά δεν είναι, εκτός κι αν σχετίζονται και με άλλες συμπεριφορές, όπως: χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοκτονικές σκέψεις, μειωμένη ψυχοκινητική και γενική λειτουργία.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η θλίψη είναι ένα κοινό συναίσθημα, που μαζί με τη χαρά, τον φόβο και τον θυμό την έχουμε όλοι βιώσει έντονα. Η θλίψη είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη ύπαρξη και μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες.
Από πολύ σοβαρά γεγονότα, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, μέχρι μικρές δυσκολίες που προκύπτουν στην καθημερινή ζωή, η θλίψη μπορεί να κάνει την εμφάνισή της και αργά ή γρήγορα να υποχωρήσει.
Η κατάθλιψη από την άλλη είναι μία αρκετά σοβαρή ψυχική νόσος που μπορεί να πάρει χρόνια μορφή και να έχει καταστροφικές συνέπειες για τον πάσχοντα.
Τα δύο συναισθήματα αυτά μοιάζουν, ωστόσο διαφέρουν στη σοβαρότητα των συνεπειών τους, γι’ αυτό καλό είναι να μάθουμε να τα ξεχωρίζουμε.
Τι θα πρέπει να κάνετε εάν πρόκειται για κατάθλιψη;
Εάν παρατηρήσετε αυτά τα σημάδια στον εαυτό σας ή σε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο, μην τα αγνοήσετε. Ξεκινήστε ρωτώντας τον εαυτό σας «τι δεν πάει καλά;». Ίσως μπορέσετε να αλλάξετε μερικά από τα πράγματα που σας προκαλούν κατάθλιψη ή να βοηθήσετε κάποιον άλλον να αλλάξει την «κατάστασή» του για να βελτιωθεί. Άλλωστε, η κατάθλιψη δεν προέρχεται μόνο από τον εγκέφαλό μας, αλλά και από πολλούς εξωγενείς παράγοντες, όπως είναι το άγχος και η εργασιακή πίεση.
Εάν παρά τις αλλαγές στον τρόπο ζωής δεν υπάρξει οποιαδήποτε θετική εξέλιξη, τότε θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.
Αυτή θα είναι και η πιο αποτελεσματική λύση. Ένας ειδικός ο οποίος θα ακούσει με προσοχή τα όσα θα του πείτε, δεν θα σας κρίνει, και θα χρησιμοποιήσει τεχνικές που θα σας βοηθήσουν να βρείτε ξανά τον εαυτό σας και να «σηκώσετε ψηλά» το ηθικό σας και την αυτοπεποίθησή σας.
Όλοι έχουμε τις δυσκολίες μας, αλλά να θυμάστε πάντοτε ότι η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο ή έναν ψυχίατρο είναι απόδειξη θάρρους και όχι αδυναμίας!
Γι’ αυτό θα πρέπει να δράσετε εγκαίρως, προτού περάσετε για τα καλά το κατώφλι της κατάθλιψης!
