Η πρόωρη ανεπάρκεια ωοθηκών είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι ωοθήκες παύουν να λειτουργούν φυσιολογικά πριν η γυναίκα φτάσει τα 40.
Παρόλο που πολλές γυναίκες παρουσιάζουν μια μείωση της γονιμότητάς τους μετά τα 35, στις γυναίκες με πρόωρη ανεπάρκεια ωοθηκών η μείωση της γονιμότητας εμφανίζεται αρκετά νωρίτερα μαζί με σοβαρή διαταραχή της περιόδου.
Ωστόσο η πρόωρη ανεπάρκεια των ωοθηκών δε συνεπάγεται την πρόωρη εμμηνόπαυση.
Στην πρόωρη εμμηνόπαυση η περίοδος σταματά πριν από τα 40, κάτι που σημαίνει ότι η συγκεκριμένη γυναίκα δεν μπορεί πια να μείνει έγκυος.
Στην πρόωρη ανεπάρκεια των ωοθηκών όμως, ορισμένες γυναίκες συνεχίζουν να έχουν περίοδο, έστω σποραδικά, που σημαίνει ότι μπορεί να μείνουν έγκυες.
Πάντως η αιτία της ανεπάρκειας στις περισσότερες περιπτώσεις είναι άγνωστη.
Παράγοντες κινδύνου
Ορισμένοι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο πρόωρης ανεπάρκειας των ωοθηκών σε μια γυναίκα είναι η κληρονομική προδιάθεση, ορισμένες μεταλλάξεις στα γονίδια και ορισμένα γενετικά νοσήματα.
Επίσης, ορισμένες ασθένειες συνδέονται με πρόωρη ανεπάρκεια ωοθηκών όπως τα αυτοάνοσα νοσήματα και οι ιογενείς λοιμώξεις.
Τέλος, ακολουθούν οι θεραπείες για τον καρκίνο, όπως οι χημειοθεραπείες και οι ακτινοθεραπείες.
Πιθανές αιτίες
Πιθανές αιτίεςΣτη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η ακριβής αιτία της ανεπάρκειας των ωοθηκών παραμένει άγνωστη.
Το μόνο που είναι σίγουρο είναι πως σχετίζεται με προβλήματα στα ωοθυλάκια, τα οποία περιέχουν τα ωάρια.
Τα ωάρια αναπτύσσονται και ωριμάζουν μέσα στα ωοθυλάκια και όταν ολοκληρωθεί η ωρίμανση απελευθερώνονται.
Ένα πρόβλημα που μπορεί να οδηγήσει στην πρόωρη ανεπάρκεια των ωοθηκών είναι η πρώιμη ωρίμανση όλων των ωοθυλακίων ή η μη ομαλή λειτουργία τους.
Οι δυσλειτουργίες αυτές μπορεί να οφείλονται σε γενετικά νοσήματα, στον μικρό αριθμό των ωοθυλακίων εκ γενετής, σε διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα, σε μεταβολικές διαταραχές, σε χημειοθεραπείες ή ακτινοβολίες, αλλά και σε υπερβολική έκθεση σε τοξικές ουσίες.
Συμπτώματα
Η πρώτη ένδειξη της πρόωρης ανεπάρκειας των ωοθηκών συνήθως είναι η ακανόνιστη περίοδος ή η αμηνόρροια.
Στη συνέχεια μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της εμμηνόπαυσης, όπως εξάψεις, νυχτερινή εφίδρωση, νευρικότητα και ευερεθιστότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, πόνος κατά τη διάρκεια του σεξ, μειωμένη λίμπιντο και κολπική ξηρότητα.
Συνήθως οι ασθενείς ανακαλύπτουν τι συμβαίνει όταν απευθύνονται στον γυναικολόγο επειδή δυσκολεύονται να συλλάβουν.
Αντιμετώπιση
Υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση κάποιων από των παραπάνω συμπτωμάτων, αλλά όχι συγκεκριμένη θεραπεία που αποκαθιστά την ανεπάρκεια.
Μεταξύ των θεραπευτικών επιλογών που βελτιώνουν την ποιότητα της ζωής των ασθενών αλλά και τις γλιτώνουν από τις συνέπειες της πρόωρης διακοπής της παραγωγής των οιστρογόνων είναι η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης που είναι και η πιο συνηθισμένη θεραπεία.
Ο γιατρός χορηγεί φαρμακευτικά σκευάσματα με ορμόνες για να υποκατασταθούν οι ποσότητες των οιστρογόνων που λείπουν από τον οργανισμό.
Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης καταπραΰνει τα συμπτώματα της πρόωρης εμμηνόπαυσης, βελτιώνει τα θέματα της σεξουαλικής υγείας και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπαθειών και οστεοπόρωσης.
Οι ορμόνες αυτές συνήθως λαμβάνονται μέχρι την ηλικία των 50 που είναι η μέση ηλικία της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης.
Επίσης δίνονται συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D για να προστατευτεί η ασθενής από την πρόωρη απώλεια οστικής μάζας και την οστεοπόρωση.
Συνήθως πρόκειται για ένα συμπλήρωμα ασβεστίου και βιταμίνης D που θα πρέπει να λαμβάνεται καθημερινά.
Επίσης θα πρέπει να εξασφαλίζεται η επαρκής πρόσληψη μαγνησίου, το οποίο βοηθά το ασβέστιο να εισχωρήσει στα οστά.
Όσον αφορά την τεκνοποίηση, οι νεαρές γυναίκες με πρόωρη ανεπάρκεια ωοθηκών, οι οποίες επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί, μπορούν να προχωρήσουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση με δωρεά ωαρίων.
Τέλος, αν μια γυναίκα εκδηλώσει κάποια νόσο που σχετίζεται με την πρόωρη ανεπάρκεια των ωοθηκών, ο γιατρός μπορεί να συστήσει ειδική αγωγή και γι’ αυτή την πάθηση που μπορεί να περιλαμβάνει υγιεινή διατροφή, τακτική άσκηση, αποφυγή του καπνίσματος και του αλκοόλ μέχρι ειδικά φάρμακα και ορμόνες.
