Στην Ελλάδα θα νοσήσουν ετησίως από οστεοαρθρίτιδα πάνω από 800.000 άνθρωποι με πλειοψηφία γυναίκες άνω των 65 ετών και λιγότερο άντρες μέχρι και 55 ετών.
Περίπου το 6% του ελληνικού πληθυσμού πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα γόνατος, το 2% από οστεοαρθρίτιδα χειρών και μόλις το 0,9% από οστεοαρθρίτιδα ισχίου.
Συνολικά, η οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει το 7 με 25% του καθολικού ενήλικου λευκού πληθυσμού της Ευρώπης.
Ο γενικός όρος αρθρίτιδα χαρακτηρίζει κάθε φλεγμονή μιας άρθρωσης. Υπάρχουν περισσότερες από 100 μορφές αρθρίτιδας που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα και μια από αυτές είναι και η οστεοαρθρίτιδα, όπου η κύρια βλάβη εντοπίζεται στον αρθρικό χόνδρο ο οποίος προοδευτικά φθείρεται, με αποτέλεσμα την εκφύλιση της άρθρωσης και την καταστροφή του υποχόνδριου οστού.
Με την πάροδο του χρόνου, εμφανίζονται οστεόφυτα, δηλαδή οστικές προεξοχές σε θέσεις αφύσικες, που περιορίζουν την κίνηση και αυξάνουν τα επώδυνα και δυσμενή συμπτώματα.
Στις ημέρες μας παραμένει μια σύγχυση μεταξύ των ασθενών σχετικά με την ερμηνεία των όρων οστεοαρθρίτιδα και ρευματισμοί.
Ο όρος ρευματισμοί περιγράφει κάθε διάχυτο μυϊκό ή οστικό πόνο ή πόνο των αρθρώσεων και έχει πλέον αντικατασταθεί από τον όρο ινομυαλγία.
Σε αντίθεση με την οστεοαρθρίτιδα που περιγράφει τη νόσο ή βλάβη των αρθρώσεων, οι ρευματισμοί ή ρευματοπάθεια περιλαμβάνει ως γενικό όρο τον πόνο σε αρθρώσεις, μύες, οστά και άλλους ιστούς, αλλά και τη φλεγμονή στον συνδετικό ιστό.
Οι παθήσεις που χαρακτηρίζονται ως ρευματισμοί /αρθρίτιδα διακρίνονται σε:
- Εξωαρθρικός ρευματισμός όπως η περιαρθρίτιδα, η οσφυαλγία, η αυχεναλγία, η ινομυαλγία, η τενοντίτιδα και το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα.
- Φλεγμονώδης αρθρίτιδα όπως η ρευματοειδής, η οροαρνητική, η νεανική, κ.ά.
- Νόσοι του συνδετικού ιστού όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, σκληρόδερμα, σύνδρομο SjÖgren, κ.ά.
- Μεταβολικά νοσήματα οστών όπως οστεοπόρωση, νόσος Paget κ.ά.
- Οστεοαρθρίτιδα, βλάβη αρθρικού χόνδρου με αποτέλεσμα εκφύλιση της άρθρωσης.
Η παθολογία της οστεοαρθρίτιδας δεν αφορά μόνο τον αρθρικό χόνδρο αλλά επεκτείνεται καταστροφικά και σε ολόκληρη την άρθρωση, περιλαμβάνοντας το υποχόνδριο οστό, τους συνδέσμους, τον αρθρικό θύλακο, τον αρθρικό υμένα, τους περιαρθρικούς μύες και τους τένοντες.
Εάν κάποιος παρατηρούσε τον οστεοαρθριτικό χόνδρο, θα διέκρινε μια μαλάκυνση και ινιδισμό (ξέφτια) στα αρχικά στάδια, ενώ στην προχωρημένη οστεοαρθρίτιδα υπάρχει η καταστροφή του χόνδρου και σε κάποιες περιοχές η πλήρης έλλειψή του, ώστε να υπάρχει απογυμνωμένο οστό.
Η εικόνα αυτή έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται τριβή μεταξύ των οστών αρχικά και μετά ο σχηματισμός μικροκαταγμάτων, δηλαδή μικρή καθίζηση των απογυμνωμένων από αρθρικό χόνδρο περιοχών.
Οι βλάβες αυτές στην άρθρωση και στις γειτονικές αρθρώσεις είναι υπεύθυνες για το αίσθημα πόνου και δυσκαμψίας που βιώνει ο ασθενής.
Μπορεί να έχουμε έντονο πόνο και ειδικά νυχτερινό, διόγκωση, αίσθηση θερμότητας, τρίξιμο της άρθρωσης, ακόμα και να παρουσιαστεί χωλότητα στη βάδιση, δηλαδή ο ασθενής να κουτσαίνει.
ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ
Στα πρώιμα στάδια της νόσου τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν μεː
- Συστηματική φυσικοθεραπεία η οποία προσφέρει όχι μόνο ανακούφιση από τον πόνο αλλά και ενδυνάμωση των μυών και προστασία των γειτονικών αρθρώσεων.
- Φαρμακευτική αγωγή, η οποία περιλαμβάνει τη χρήση αναλγητικών, αντιφλεγμονωδών και κορτικοστεροειδών φαρμάκων και βιολογικών παραγόντων.
- Ήπια άσκηση όπως είναι η κολύμβηση.
- Αποφυγή καταπόνησης, ορθοστασίας και ανάβασης σκαλιών.
- Λήψη γλυκοζαμίνης και άλλων συμπληρωμάτων διατροφής που βοηθούν στη λειτουργικότητα της άρθρωσης.
- Απώλεια βάρους ή διατήρηση του κατάλληλου σωματικού βάρους.
- Χρήση μπαστουνιού, καθώς και ανύψωση της σόλας του παπουτσιού στο πάσχον σκέλος, δείχνει να βελτιώνει τη βάδιση, ενώ κρίνεται απαραίτητη η επιλογή κατάλληλων υποδημάτων.
- Τοπικές αλοιφές με αντιφλεγμονώδη ή μυοχαλαρωτική δράση, οι οποίες ανακουφίζουν από τον πόνο και τον μυϊκό σπασμό.
- Ενδοαρθρική έγχυση κορτικοστεροειδών ή και υαλουρονικού οξέος στην άρθρωση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η συντηρητική θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας αποσκοπεί τόσο στη μείωση του πόνου και της φλεγμονής της πάσχουσας άρθρωσης, όσο και στην αναχαίτιση της καταστροφής της και στη βελτίωση της κινητικότητάς της.
Φυσικοθεραπεία
Η φυσικοθεραπεία θεωρείται βασικό μέσο ανακούφισης για τον οστεοαρθριτικό ασθενή διότι τον απαλλάσσει από τα επώδυνα συμπτώματα και προλαμβάνει την περαιτέρω καταστροφή της άρθρωσης με τη βοήθεια αναλγητικών μηχανημάτων (ηλεκτροθεραπεία).
Επιπλέον, η κινησιοθεραπεία που προτείνεται στον ασθενή, θεωρείται ακρογωνιαίος λίθος της συντηρητικής διαχείρισης για την αντιμετώπιση της νόσου.
Συστήνονται από τον φυσικοθεραπευτή ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης και αύξησης του εύρους της κίνησης των πασχουσών αρθρώσεων.
Χειρουργική θεραπεία
Η χειρουργική θεραπεία ενδείκνυται όταν η συμπτωματολογία ή η παραμόρφωση της άρθρωσης έχει οδηγήσει σε μη αναστρέψιμη βλάβη, η οποία δεν δύναται να διορθωθεί με συντηρητικά μέσα.
Υπάρχουν σήμερα πολυάριθμες μέθοδοι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ασθενούς όπως:
- Η αρθροσκόπηση για καθαρισμό της άρθρωσης από ξένα σώματα, οστεόφυτα, κομματάκια χόνδρου ή σαθρού οστού.
- Οι οστεοτομίες ή αρθρόδεση και
- Η ολική αρθροπλαστική, όπου γίνεται αντικατάσταση της κατεστραμμένης άρθρωσης από τεχνητή άρθρωση.
ΠΡΟΛΗΨΗ
Το μυστικό της πρόληψης ενάντια στην οστεοαρθρίτιδα κρύβεται στις αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, οι οποίες μπορεί να αποδειχθούν πως έχουν βαρύνουσα σημασία όπως η διατήρηση του ιδανικού βάρους.
Έρευνες απέδειξαν 4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας στις παχύσαρκες γυναίκες και 5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης οστεοαρθρίτιδας στους παχύσαρκους άνδρες.
Ορισμένες συμβουλές είναι:
- Αποφεύγετε την υπερβολική καταπόνηση του σώματος που προκαλεί η εντατική άσκηση με πολλά βάρη.
- Επιβάλλεται σταδιακή μείωση της επαγγελματικής επιβάρυνσης και παράλληλα αν δύναται, αύξηση των ωρών ανάπαυσης.
- Επιπλέον, κρίνεται απαραίτητη η ενδεδειγμένη αποθεραπεία μετά από απαιτητική προπόνηση ή δραστηριότητα, ενώ συστήνεται άμεση αποκατάσταση των μυοσκελετικών τραυματισμών που μπορεί να μας προκύψουν, πάντα υπό τη θεραπευτική σκέπη του ορθοπεδικού και του φυσικοθεραπευτή μας.
Τέλος, διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης σε μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες, μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης οστεοαρθρίτιδας στις αρθρώσεις των γονάτων, ενώ ο συνδυασμός ισορροπημένης διατροφής και ενυδάτωσης μαζί με συμπληρώματα βιταμίνης C, φαίνεται να έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και παράλληλα συμβάλλει σημαντικά στην προστασία των αρθρώσεων.
Επιπρόσθετα, στις μετεμμηνοπαυσικές γυναίκες η χορήγηση βιταμίνης D και ασβεστίου, κρίνεται απαραίτητη διότι η ανεπάρκειά τους συνοδεύεται από ευθραυστότητα των οστών, δηλαδή την ευπάθεια σε κατάγματα και προδιάθεση για οστεοπόρωση.
Μαρία Κων. Λιανού, Πτυχ. Φυσικοθεραπεύτρια, MSC Μεταβολικά νοσήματα οστών Ιατρικής Σχολής Αθηνών
www.y-o.gr
