Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), είναι μία δυνητικά σοβαρή κατάσταση η οποία πολλές φορές διαγιγνώσκεται αργά.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι μόνο το 20% του πληθυσμού γνωρίζει κάποια πράγματα για το τι είναι η ΧΑΠ και λιγότερο από το ένα τρίτο γνωρίζει τη σχέση της με το κάπνισμα, τον βασικότερο παράγοντα κινδύνου. Αυτό φαίνεται και από το ποσοστό εμφάνισης της νόσου.
Το 80% των ασθενών δεν γνωρίζουν ότι νοσούν, ενώ η διάγνωση γίνεται όταν βρίσκονται πλέον σε προχωρημένο στάδιο. Η ΧΑΠ, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θα αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου στο μέλλον…
Η ΧΑΠ, όπως και ο καρκίνος των πνευμόνων, αλλά και η καρδιακή προσβολή, θεωρούνται εδώ και καιρό μία σχεδόν αποκλειστικά ανδρική ασθένεια.
Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, η δυναμική εξέλιξη των ασθενειών αυτών έχει γίνει εξαιρετικά ανησυχητική και για τις γυναίκες.
Λίγα Λόγια για την Παθοφυσιολογία της ΧΑΠ
Η ΧΑΠ είναι μια βραδέως εξελισσόμενη αλλά χρόνια, αναπνευστική νόσος, που ουσιαστικά αποτελεί μια διαταραχή στον αερισμό των πνευμόνων, ελάχιστα ή καθόλου αναστρέψιμη. Προκαλείται από τον συνδυασμό διαφόρων παραγόντων και ποικίλλει ανάλογα με τους ασθενείς. Χωρίς αμφιβολία, μειώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής και προκαλεί πρόωρο θάνατο.
Αιτίες και Συμπτώματα
Το κάπνισμα είναι ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας. Αντιπροσωπεύει περίπου το 90% των περιπτώσεων ΧΑΠ, όμως αυτό δεν είναι η μόνη αιτία.
Υπάρχουν επίσης αιτίες σχετιζόμενες με το επάγγελμα κάποιου, που μπορεί να περιλαμβάνουν επανειλημμένη (και για μεγάλο χρονικό διάστημα) έκθεση σε διάφορους παράγοντες, όπως ορισμένοι διαλύτες, σκόνη από τσιμέντο και διοξείδιο του πυριτίου, ορισμένα γεωργικά προϊόντα και μεταλλικές ενώσεις (πάντα σε μορφή σκόνης).
Τα συμπτώματα της ΧΑΠ πολύ συχνά δεν λαμβάνουν την απαραίτητη προσοχή ή ακόμη και αγνοούνται από τον ασθενή.
Τα δύο βασικά σημάδια είναι ο χρόνιος βήχας και η σταδιακή εμφάνιση μιας ολοένα και πιο έντονης δύσπνοιας, χωρίς να έχει προηγηθεί σημαντική κόπωση.
Σημεία που χρειάζονται προσοχή
Τα σημάδια που χρήζουν προσοχής από την ηλικία των 40 ετών και πάνω, ιδιαίτερα σε μακροχρόνιους καπνιστές είναι:
- Χρόνιος βήχας (που επηρεάζεται ιδιαίτερα από τις καιρικές συνθήκες), με ή χωρίς πτύελα,
- Δύσπνοια χωρίς να έχει προηγηθεί ιδιαίτερη κόπωση.
Θα πρέπει να είναι γνωστό ότι αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ασυνεπή, με μεταβλητή ένταση και μερικές φορές όχι συχνά επαναλαμβανόμενα.
Επιδείνωση της ΧΑΠ
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πώς να την αναγνωρίσουμε, διότι μια έξαρση μπορεί να απαιτήσει επείγουσα νοσηλεία και ίσως μια προσωρινή εντατικοποίηση της θεραπείας.
Συμπτώματα που υποδηλώνουν κάτι τέτοιο και που διαρκούν περισσότερο από 48 ώρες είναι:
– Αύξηση του βήχα,
– Επιδείνωση δύσπνοιας,
– Αυξημένος όγκος πτυέλων και
– Πυώδη πτύελα.
Στα δύο τρίτα των περιπτώσεων, υπάρχει ένας επιβαρυντικός παράγοντας: μια αναπνευστική λοίμωξη, η ατμοσφαιρική ρύπανση, κάποιο καρδιακό πρόβλημα, η λήψη ορισμένων φαρμάκων, όπως π.χ. ορισμένα διουρητικά.
Η αποκατάσταση της αναπνοής στον ασθενή με ΧΑΠ
Στόχος είναι οποιοσδήποτε ασθενής με ΧΑΠ που έχει δυσκολία στην αναπνοή, να μην περιορίσει τις καθημερινές δραστηριότητές του, σε συνδυασμό με μια βελτιστοποιημένη θεραπεία.
Η αποκατάσταση της αναπνοής θα επιτευχθεί με ένα σύνολο μέσων που προτείνονται στον ασθενή για τη μείωση της δυσκολίας που αντιμετωπίζει και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του.
Αυτά τα μέσα περιλαμβάνουν την άσκηση, τη θεραπευτική αγωγή και την αναπνευστική φυσιοθεραπεία, σε συνδυασμό με διακοπή του καπνίσματος, κατάλληλη διατροφή και ψυχολογική υποστήριξη.
Προσοχή στις διαφορικές διαγνώσεις
Επανεξετάστε τις διαφορικές διαγνώσεις. Ένας βήχας με ή χωρίς πτύελα και / ή μια δύσπνοια μετά από άσκηση ή παροξυσμική, δεν είναι αναγκαστικά συνώνυμα της ΧΑΠ.
Η χρόνια βρογχίτιδα, που ορίζεται ως ένας ημερήσιος παραγωγικός βήχας για τουλάχιστον 3 μήνες τον χρόνο, για τουλάχιστον 2 διαδοχικά έτη, επηρεάζει το ήμισυ του συνόλου των καπνιστών και μπορεί να σχετίζεται με τη ΧΑΠ. Εάν δεν διαγνωστεί αποφρακτική διαταραχή των αεραγωγών μετά από σπιρομέτρηση, αποκλείεται η ΧΑΠ.
Το άσθμα είναι μια άλλη, πολύ συχνή, χρόνια βρογχοπάθεια. Η μεταβλητότητα των αναπνευστικών συμπτωμάτων με την πάροδο του χρόνου και η παροξυσμική φύση των αναπνευστικών κρίσεων είναι υποδηλωτικά της πάθησης.
Μετά τη διάγνωση
Το επόμενο βήμα είναι να εκτιμηθεί η σοβαρότητα της ΧΑΠ (τέσσερα στάδια), κάτι που γίνεται εκτιμώντας κάποιους παράγοντες, όπως ο δείκτης μάζας σώματος, η δύσπνοια, η ανοχή στην άσκηση. Όλα αυτά τα στοιχεία λαμβάνονται υπόψη, ώστε να προκύψει το σκορ του BORE, που μπορεί να συνδυαστεί και με τα αποτελέσματα ενός ερωτηματολογίου που καλείται να συμπληρώσει ο ασθενής, ώστε να αξιολογηθεί η ποιότητα της ζωής του.
Όσον αφορά τη φαρμακευτική αντιμετώπιση, γίνεται σταδιακά, ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων αλλά και την ανταπόκριση του ασθενούς στις θεραπείες.
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι:
- Η ΧΑΠ είναι μια ύπουλη, εξελισσόμενη ασθένεια που δεν πρέπει να υποτιμάται.
- Η σημασία της τακτικής ιατρικής παρακολούθησης κρίνεται απαραίτητη για την επαλήθευση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας και, ως εκ τούτου, την προσαρμογή αυτής εάν και όποτε χρειάζεται.
- Επιβάλλεται η οριστική διακοπή οποιασδήποτε μορφής καπνίσματος.
- Τα αντιβηχικά και τα βλεννολυτικά αντενδείκνυνται και δεν συνιστώνται σε περιπτώσεις αναπνευστικής ανεπάρκειας.
ΟΛΙΝΑ ΗΛΙΑΔΟΥ, MSc Clinical Pharmacologist, MBA in Pharmacy Management, MPharm
www.y-o.gr
