Η ημικρανία είναι μια χρόνια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες, μέτριες έως έντονες κεφαλαλγίες, συχνά σε συνδυασμό με μια σειρά από άλλα συμπτώματα.
Μια ιστορική περιγραφή που αντιστοιχεί στην ημικρανία χρονολογείται γύρω στο 1500 π.Χ. στην αρχαία Αίγυπτο. Σε συγγράμματα του Ιπποκράτη περιγράφεται η οπτική αύρα που προηγείται του πονοκεφάλου.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από ημικρανίες, καθιστώντας την πάθηση μία εκ των πιο συνηθισμένων στον γενικό πληθυσμό. Η ηλικιακή ομάδα που είναι πιο επιρρεπής σε ημικρανίες είναι από 35 έως 40 ετών, με τις γυναίκες να έχουν διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν τη διαταραχή σε σχέση με τους άντρες.
Περίπου το 20% των πασχόντων εμφανίζουν συμπτώματα αύρας. Ημικρανίες μπορεί να εμφανίσουν και τα παιδιά, με το 4-5% των εφήβων να πάσχουν από τη διαταραχή.
Συνήθως, αλλά όχι πάντα, η κεφαλαλγία εμφανίζεται μονομερώς (επηρεάζοντας το μισό μέρος του κεφαλιού) και παλλόμενη (δηλαδή ο πόνος αυξομειώνεται σε ένταση), ενώ διαρκεί από 2 έως 72 ώρες.
Τα συσχετιζόμενα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο, φωτοφοβία (αυξημένη ευαισθησία στο φως), φωνοφοβία (αυξημένη ευαισθησία στον ήχο), και πόνο ο οποίος γενικά επιδεινώνεται με τη σωματική δραστηριότητα.
Έως και το ένα τρίτο των ανθρώπων με ημικρανία αντιλαμβάνονται μια αύρα: Μια παροδική οπτική, αισθητική ή κινητική διαταραχή που προειδοποιεί ότι ο πονοκέφαλος θα επέλθει σύντομα.
Οι ημικρανίες οφείλονται σε ένα μίγμα περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων. Υπάρχουν παράγοντες οι οποίοι είναι γνωστό ότι πυροδοτούν σε μεγάλο βαθμό την κρίση της ημικρανίας:
Το stress είναι ο κύριος εκλυτικός παράγοντας. Οι ορμόνες, κυρίως τα οιστρογόνα, καθότι πολλές γυναίκες εμφανίζουν ημικρανία με την έναρξη της περιόδου. Επίσης, η κύηση και η εμμηνόπαυση μπορεί να προκαλέσουν ημικρανική κρίση, όπως και η θεραπεία με αντισυλληπτικά.
Διάφορα τρόφιμα και ποτά όπως η σοκολάτα, κάποια τυροκομικά, ο καφές ή το κόκκινο κρασί. Έντονα φώτα, θόρυβοι αλλά και μυρωδιές. Τέλος, η αϋπνία, η έντονη σωματική κόπωση, οι μεταβολές του καιρού, ορισμένα φάρμακα, κ.ά.
Η διάγνωση της ημικρανίας γίνεται αφού έχουν αποκλειστεί άλλα οργανικά αίτια της κεφαλαλγίας, και με βάση το ιστορικό των πονοκεφάλων (συμπεριλαμβανομένης της συχνότητας εμφάνισης και αν ο πόνος είναι μέτριος ή σοβαρός, παλλόμενος και μόνο από τη μία πλευρά του κεφαλιού), το αν έχουν παρατηρηθεί εκλυτικοί παράγοντες, και το αν συνυπάρχουν άλλα σωματικά συμπτώματα (τα άτομα με ημικρανία μπορεί να εμφανίσουν και άλλα προβλήματα πέρα από τα επεισόδια ημικρανίας, όπως χαμηλή ενέργεια, χρόνια κόπωση και προβλήματα που σχετίζονται με τη συναισθηματική ή την ψυχική υγεία).
Συχνά είναι χρήσιμο ο ασθενής να κρατά ημερολόγιο καταγραφής πονοκεφάλων, κάτι που μπορεί να βοηθήσει τον θεράποντα ιατρό στο να θέσει έγκαιρα και έγκυρα τη διάγνωση.
Η αντιμετώπιση της ημικρανίας είναι εξατομικευμένη. Η αρχική συνιστώμενη θεραπεία γίνεται με απλά μη στεροειδή αναλγητικά, όπως παρακεταμόλη, ιβουπροφαίνη, ακετυλοσαλικυλικό οξύ, και τους δόκιμους συνδυασμούς τους, ένα αντιεμετικό για τη ναυτία καθώς και αποφυγή των εκλυτικών παραγόντων της κεφαλαλγίας (ένα ήσυχο δωμάτιο με χαμηλό φωτισμό μπορεί να βοηθήσει).
Ειδικά φάρμακα, όπως τριπτάνες ή εργοταμίνες, αλλά και άλλα, ιδίως προληπτικά, όπως αγχολυτικά, αντιεπιληπτικά, βήτα αποκλειστές ή αντικαταθλιπτικά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν από εκείνους στους οποίους τα απλά αναλγητικά δεν είναι αποτελεσματικά, και πάντα κατόπιν ιατρικής συμβουλής και καθοδήγησης. Πιο εξειδικευμένες και νεώτερες θεραπείες μπορεί να προταθούν από τον ειδικό ιατρό.
Παράλληλα ή ανεξάρτητα από τη συνιστώμενη φαρμακευτική αγωγή, προσαρμογές στον τρόπο ζωής, όπως τακτικά γεύματα και επαρκής ύπνος, μπορεί να βοηθήσουν στην αποφυγή επεισοδίων ή/και στη μείωση της συχνότητας των ημικρανιών.
Σε κάθε περίπτωση η καλή διαχείριση της ημικρανίας είναι σημαντική καταρχάς σε ατομικό επίπεδο, διότι ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο δημιουργώντας μεγάλη δυσκολία στην καθημερινότητα και στη λειτουργικότητά τους, αλλά και σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, καθότι υπολογίζεται ότι η ημικρανία είναι η πλέον δαπανηρή νευρολογική ασθένεια στον δυτικό κόσμο.
Εμμανουήλ Γ. Πέτρου
Ιατρός, Medical Affairs Director της Lavipharm Hellas AE
