Κάθε ιατρική σύσταση αποβλέπει στην επίτευξη συγκεκριμένων επιθυμητών αποτελεσμάτων για τη σωματική και ψυχική υγεία των ασθενών, με απώτερο στόχο τη βέλτιστη διαχείριση διαφόρων παθολογικών καταστάσεων.
Τα αποτελέσματα της φαρμακοθεραπείας συχνά δεν είναι τα αναμενόμενα, καθώς οι ασθενείς δεν συμμορφώνονται πάντα στην ενδεικνυόμενη θεραπεία.
Ποια βήματα πρέπει να ακολουθήσει ο φαρμακοποιός σας για να επιτύχει μια καλή συμμόρφωση στη θεραπεία σας;
Η έννοια της συμμόρφωσης
Ως συμμόρφωση του ασθενή στη θεραπευτική αγωγή προσδιορίζεται ο βαθμός στον οποίο η συμπεριφορά των ασθενών συμβαδίζει με τις αντίστοιχες κάθε φορά ιατρικές συστάσεις.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η φαρμακευτική συμμόρφωση συνδέεται με τη λήψη του σωστού φαρμακευτικού σκευάσματος, την κατάλληλη στιγμή, στην απαιτούμενη δόση και για το χρονικό διάστημα που συστήνει ο εκάστοτε θεράπων ιατρός.
Το γεγονός της μη τήρησης των ιατρικών συστάσεων είχε ήδη αναγνωρισθεί από τον Ιπποκράτη, ο οποίος προειδοποιούσε τους θεραπευτές-ιατρούς για την ενδεχόμενη απειθαρχία των ασθενών τους.
Μολονότι κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκαν παραπλήσιοι όροι, τον πλέον διαδεδομένο όρο μέχρι σήμερα συνιστά η «συμμόρφωση», η οποία δεν περιορίζεται μόνο στη συστηνόμενη φαρμακευτική αγωγή, αλλά εμπλέκει τη διατροφή, την άσκηση, και ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο τρόπου ζωής του ατόμου.
Οι παράγοντες που διαμορφώνουν την ελλιπή συμμόρφωση στη θεραπεία
Η μη σωστή τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής από μέρους των ασθενών έχει συσχετιστεί συνήθως με πολύπλοκες φαρμακευτικές αγωγές και πολυφαρμακία.
Εκτός όμως, από τον μεγάλο αριθμό των χορηγουμένων φαρμάκων, επιπλέον παράγοντες που επηρεάζουν τη μη συμμόρφωση στην αγωγή, περιλαμβάνουν τις συχνές αλλαγές στις φαρμακευτικές αγωγές, καθώς και τη δυσλειτουργία του ατόμου υπό θεραπεία.
Η τήρηση ενός θεραπευτικού πλάνου αποτελεί μια συνεχή και δυναμική διαδικασία, η οποία επηρεάζεται από επιμέρους παράγοντες, όπως:
• Κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες: φύλο, κοινωνικό status, οικονομική ευχέρεια, τόπος διαμονής.
• Παράγοντες σχετικοί με τη νόσο: φύση νόσου, σοβαρότητα συμπτωμάτων, βαθμός δυσλειτουργίας, διάρκεια νόσου.
• Παράμετροι σχετικοί με τη θεραπεία: ορθή και επαρκής πληροφόρηση του ασθενή, περιπλοκότητα θεραπείας, αμεσότητα επίτευξης επιθυμητών αποτελεσμάτων, πιθανές προηγούμενες αποτυχίες στην ίδια θεραπεία ή εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών.
• Παράγοντες που σχετίζονται με το σύστημα υγείας: σχέση ασθενή-παρόχου υγείας, προσβασιμότητα, εναλλακτικές λύσεις.
• Παράγοντες που αφορούν τον ίδιο τον ασθενή: γνώση της νόσου, προσέγγιση θεραπείας, προσδοκίες για τα αποτελέσματά της, στάση ζωής.
Οι επιπτώσεις του φαινομένου
Η μειωμένη τήρηση της αγωγής αυξάνει τις πιθανότητες για εξέλιξη της νόσου, αποτυχία της θεραπείας, νοσηλεία και εμφάνιση ανεπιθύμητων φαρμακευτικών ενεργειών, το σύνολο των οποίων είναι δυνητικά απειλητικό για τη ζωή.
Με τη σειρά τους, οι ίδιες οι ανεπιθύμητες ενέργειες και αλληλεπιδράσεις των χορηγουμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων, δύνανται να δράσουν ως ανασταλτικός παράγοντας στη συμμόρφωση του ασθενή.
Με τον τρόπο αυτό, η μη συμμόρφωση με τη θεραπευτική αγωγή συνεπάγεται ανεπάρκεια ή αποτυχία της ιατρικής παρέμβασης, με επιζήμιες συνέπειες, τόσο στην υγεία του ασθενή, όσο και στην αξιολόγηση της ικανότητας και επάρκειας της ιατρικής παρέμβασης.
Η επιμόρφωση του ασθενή
Η εποικοδομητική, εξατομικευμένη θεραπευτική εκπαίδευση και επιμόρφωση του ασθενή πάνω στην ασθένεια του, δύναται να αποτελέσει για τους επαγγελματίες υγείας μια ενδιαφέρουσα λύση για το πρόβλημα.
Η προώθηση της ενεργούς συμμετοχής του ασθενή στη διαδικασία περίθαλψής του, ενδυναμώνει τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο μερών και αναπτύσσει μια πραγματική, μοναδική σχέση μεταξύ ασθενή και επαγγελματία υγείας που υποστηρίζει την πιστότητα στην αγωγή.
Προκειμένου να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, ο φαρμακοποιός σας χρειάζεται να αφιερώνει χρόνο σε εσάς, με σκοπό να διερευνά, με διακριτικότητα, τι γνωρίζετε σχετικά με την πάθηση και τη θεραπεία σας.
Αυτό, γιατί οι ασθενείς συχνά, είτε δεν γνωρίζουν πράγματι όλα τα δεδομένα της πάθησης τους, είτε αρνούνται, υποσυνείδητα ή συνειδητά, ότι υπάρχει πρόβλημα υγείας.
Ο ρόλος του Φαρμακοποιού σας
Συνεπώς, σε κάθε εκτέλεση της συνταγής, ο Φαρμακοποιός σας διαδραματίζει σπουδαίο ενεργό ρόλο στην επικοινωνία του με εσάς.
Ο διάλογος, η προσεκτική ακρόαση και οι ερωτήσεις ανοικτού τύπου, είναι πολύ σημαντικά βήματα για τη συμμόρφωση σας στη θεραπεία.
Οι ανάγκες της εποχής επιτάσσουν τη μετατροπή του φαρμακείου του σήμερα, από ένα μοντέλο απλής διάθεσης φαρμάκων, σε πάροχο υπηρεσιών.
Η ενεργός εκτέλεση της συνταγής και η προσπάθεια συμμόρφωσης στη θεραπεία, συγκαταλέγονται μέσα σε αυτή την έννοια της υπηρεσίας.
Συνεργαστείτε μαζί του!
Ελπινίκη Μπισκανάκη, Νοσοκομειακή Φαρμακοποιός, ΠΓΝΑ Ιπποκράτειο BSc, MPharm, MSc in Health Management
