Τα τελευταία χρόνια, συναντάμε ολοένα και περισσότερο τρόφιμα χωρίς γλουτένη στην καθημερινότητά μας, γεγονός το οποίο δίνει ιδιαίτερη χαρά σε όσους έχουν δυσανεξία στη γλουτένη…
Τι είναι η γλουτένη;
Η γλουτένη είναι ένα μίγμα πρωτεϊνών, της γλιαδίνης και της γλουτενίνης και υπάρχει κυρίως στο σιτάρι, το κριθάρι, τη σίκαλη και τη βρώμη, προσδίδοντας ελαστικότητα και συνενωτική ικανότητα στα άλευρά τους.
Εξαιτίας των ιδιοτήτων της, μπορεί να τη συναντήσουμε ως συστατικό σε αρκετές σάλτσες, αλλαντικά, σνακ και σοκολάτες.
Η κατανάλωση γλουτένης στα άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη ή άλλη νόσο, προκαλεί αντίδραση στο ανοσοποιητικό τους σύστημα, καταστρέφοντας τα κύτταρα του επιθηλίου και τις μικροεντερικές λάχνες του λεπτού εντέρου, με συνέπεια ο οργανισμός να μην μπορεί να απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά από τα τρόφιμα.
Η «κοιλιακή νόσος (κοιλιοκάκη)», η «αλλεργία στη γλουτένη σίτου» και η μη οφειλόμενη στην κοιλιοκάκη «ευαισθησία στη γλουτένη», αποτελούν το φάσμα των διαταραχών της γλουτένης.
Τι εννοούμε με τον όρο «ευαισθησία στη γλουτένη»;
Τα τελευταία χρόνια, ένας αυξανόμενος αριθμός ασθενών έχουν αναφέρει συμπτώματα που σχετίζονται με την κατανάλωση σιταριού, τα οποία δεν είναι κλασσικές αλλεργικές ή αυτοάνοσες αποκρίσεις.
Έτσι, για να αποφευχθεί η σύγχυση με την κοιλιοκάκη, ορίστηκε ως «ευαίσθητη στη γλουτένη εντεροπάθεια» ή «μη οφειλόμενη στην κοιλιοκάκη ευαισθησία στη γλουτένη» και η συχνότητά της θεωρείται υψηλότερη από αυτήν της κοιλιοκάκης.
Αν και μπορεί να συμβεί σε κάθε ηλικία, η ευαισθησία στη γλουτένη φαίνεται να είναι συχνότερη στους ενήλικες παρά στα παιδιά, με μια μέση ηλικία εμφάνισης 40 ετών (εύρος 17-63 ετών) και μαζί με άλλες λειτουργικές διαταραχές του εντέρου, συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου, η ευαισθησία στη γλουτένη φαίνεται να είναι πιο διαδεδομένη στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άντρες.
Η διάγνωση της ευαισθησίας στη γλουτένη
Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποια εξέταση για τη διάγνωση της ευαισθησίας στη γλουτένη και η διάγνωση της νόσου γίνεται με τη λήψη ιστορικού, εξέταση αίματος για τον αποκλεισμό της κοιλιοκάκης και της αλλεργίας στο σιτάρι.
Επίσης, υπάρχει το ενδεχόμενο ο ασθενής να πρέπει να υποβληθεί σε γαστροσκόπηση για λήψη βιοψιών από το λεπτό έντερο για έλεγχο συνδρόμου δυσαπορρόφησης.
Όταν αυτά αποκλείονται, η προσέγγιση είναι να δοκιμαστεί μια δίαιτα χωρίς γλουτένη για έξι εβδομάδες. Εάν η απάντηση στην πλήρη εξάλειψη της γλουτένης είναι ολική απουσία συμπτωμάτων, τότε η υπερευαισθησία στη γλουτένη είναι πολύ πιθανή, ιδιαίτερα στην περίπτωση υποτροπής κατά την επανεισαγωγή ελάχιστων δόσεων γλουτένης.
Από την άλλη πλευρά, αν η βελτίωση είναι μόνο μερική, σε ορισμένα συμπτώματα όπως φούσκωμα ή πόνο, τότε η ύπαρξη δυσανεξίας στα σάκχαρα που παράγονται στο έντερο είναι πολύ πιο πιθανή και ορίζεται ως μια μη ανοσολογικού τύπου ανεπιθύμητη αντίδραση, η οποία συμβαίνει όταν τα θρεπτικά συστατικά μιας τροφής δεν πέπτονται επαρκώς ή πλήρως.
Ποια είναι τα συμπτώματα της δυσανεξίας – ευαισθησίας στη γλουτένη;
Η ευαισθησία στη γλουτένη προκαλεί συμπτώματα παρόμοια με την κοιλιοκάκη και συνεπώς από μόνο του το ιστορικό δεν είναι ικανό να διαχωρίσει αν πρόκειται για κοιλιοκάκη ή ευαισθησία στη γλουτένη.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται άμεσα μετά την κατανάλωση της γλουτένης.
Πιο συγκεκριμένα, μετά την απομάκρυνσή της, εμφανίζονται βελτιωμένα ή εξαφανίζονται εντός ωρών ή λίγων ημερών και υποτροπιάζουν μετά την επαναπρόληψή της.
Σε περισσότερο από το 80% των περιπτώσεων τα συμπτώματα είναι…
- Πόνος, κοιλιακή δυσφορία, φούσκωμα, διαταραχές κενώσεων όπως διάρροια, δυσκοιλιότητα ή εναλλαγή των δύο.
- Στο 50% των περιπτώσεων εμφανίζονται ανώτερες πεπτικές διαταραχές όπως ναυτία, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, εμετός και αεροφαγία.
- Μερικές φορές μπορεί να συνυπάρχουν με εξω-πεπτικά συμπτώματα όπως κόπωση, αδυναμία, πονοκέφαλο, λήθαργο, μούδιασμα στα χέρια ή στα πόδια, αναιμία, διακυμάνσεις του σωματικού βάρους, έκζεμα, πόνος των αρθρώσεων και των μυών, καθώς και διαταραχές της διάθεσης.
- Σε παιδιά, η ευαισθησία στη γλουτένη εκδηλώνεται με τυπικά γαστρεντερικά συμπτώματα, όπως κοιλιακό άλγος και χρόνια διάρροια, ενώ οι εξω-εντερικές εκδηλώσεις φαίνεται να είναι λιγότερο συχνές, με το πιο συχνό σύμπτωμα να είναι η κούραση.
Πώς αντιμετωπίζεται η ευαισθησία στη γλουτένη;
Συνήθως, η θεραπεία περιλαμβάνει τον αποκλεισμό του σιταριού και/ή και άλλων δημητριακών καρπών από τη δίαιτα, όπως συμβαίνει και στα άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη, με τη διαφορά ότι η αυστηρή φύση της δίαιτας χωρίς γλουτένη και η διάρκειά της δεν έχουν ακόμη αποφασιστεί από ειδικούς.
Πιο συγκεκριμένα, αποκλείονται από τη διατροφή συστατικά όπως σίκαλη, σιτάρι, κριθάρι και βρώμη, τα οποία περιλαμβάνονται σε πολλά κοινά τρόφιμα, όπως ψωμί, ζυμαρικά, γλυκά, δημητριακά, κ.λπ.
Πολλές φορές προτείνεται η αποφυγή του γάλακτος, του τυριού και άλλων γαλακτοκομικών προϊόντων στην αρχή, έως ότου επανέλθει και επουλωθεί το έντερο, γιατί τα τρόφιμα αυτά διασπώνται δύσκολα.
Τα τρόφιμα που δεν περιέχουν γλουτένη και προτείνονται άφοβα είναι:
- Ρύζι, καλαμπόκι, πατάτες, σόγια,
- Φρούτα και λαχανικά,
- Άλευρα, ζυμαρικά και άλλα προϊόντα που παράγονται από τα παραπάνω συστατικά και φέρουν ετικέτα «ελεύθερα γλουτένης».
Τέλος, όποια και αν είναι η υποψία της νόσου – η υπερευαισθησία ή η δυσανεξία στη γλουτένη – οποιαδήποτε δίαιτα θα πρέπει να συνταγογραφείται ως μέρος της διάγνωσης από τον θεράποντα γιατρό.
Σε καμία περίπτωση δεν ενδείκνυται η υιοθέτηση μίας τέτοιας δίαιτας από άτομα που εμφανίζουν παρόμοια συμπτώματα και δεν έχουν επισκεφτεί κάποιον ειδικό.
Ειρήνη Πατεμτζή, Φαρμακοποιός
www.y-o.gr
