Ο Σακχαρώδης Διαβήτης είναι μία μεταβολική ασθένεια, που χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα και από διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, των λιπιδίων και των πρωτεϊνών.
Υπεύθυνη ορμόνη για τη μεταφορά της γλυκόζης που λαμβάνεται από τις τροφές μέσα στα κύτταρα είναι η ινσουλίνη.
Η ινσουλίνη εκκρίνεται από το πάγκρεας και επιτρέπει στη γλυκόζη που κυκλοφορεί στο αίμα να μπει μέσα στα κύτταρα των διαφόρων οργάνων.
Έτσι, η γλυκόζη φυσιολογικά φεύγει από την κυκλοφορία, οπότε δεν αθροίζεται στο αίμα και συμμετέχει μέσα στα κύτταρα στις απαραίτητες αντιδράσεις για την παραγωγή ενέργειας.
Διαβήτης Τύπου 1
Εμφανίζεται στο 10-20% των διαγνωσθέντων διαβητικών και χαρακτηρίζεται από μέτρια γενετική προδιάθεση.
Ο διαβήτης δεν επηρεάζεται από τον τρόπο ζωής και προσβάλει πιο συχνά νεαρά άτομα στην εφηβεία.
Όμως, μπορεί να εμφανιστεί και σε οποιαδήποτε ηλικία.
Τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη, για κάποιο λόγο καταστρέφονται από τον οργανισμό, με αποτέλεσμα η ινσουλίνη να λείπει παντελώς.
Διαβήτης Τύπου 2
Εμφανίζεται στο 80-90% των διαγνωσθέντων διαβητικών, χαρακτηρίζεται από ισχυρή γενετική προδιάθεση και επηρεάζεται από τον τρόπο ζωής.
Συχνά παρουσιάζεται μετά την ηλικία των 35 ετών, όμως, καθώς στις μέρες μας όλο και περισσότερα παιδιά γίνονται υπέρβαρα σε μικρότερες ηλικίες, έχει παρατηρηθεί όλο και πιο συχνά σε εφήβους και νέους ενήλικες.
Ο διαβήτης εμφανίζεται ως αποτέλεσμα δύο διαταραχών: από αδυναμία των κυττάρων του παγκρέατος να παράγουν τις απαιτούμενες ποσότητες ινσουλίνης και από «αντίσταση» στην ινσουλίνη, δηλαδή η ινσουλίνη που υπάρχει δεν καταφέρνει να δράσει φυσιολογικά.
Τα κύτταρα των ιστών και των οργάνων αντιστέκονται και ζητούν περισσότερη ινσουλίνη για να «ανοίξουν την πόρτα» στη γλυκόζη.
Συμπτώματα
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης συνήθως δεν εμφανίζει κανένα σύμπτωμα στα αρχικά του στάδια και μάλιστα μπορεί ακόμη και για χρόνια μετά την εκδήλωση του, κάποιος να μην έχει αντιληφθεί ότι πάσχει από την ασθένεια αυτή.
Στον Τύπου 1, η νόσος συνήθως εισβάλει απότομα και συχνά η πρώτη εκδήλωση της μπορεί να είναι η ανάπτυξη διαβητικής κετοξέωσης, με ναυτία, εμετό, κοιλιακό πόνο, αφυδάτωση, συχνή ούρηση και τελικά απώλεια συνείδησης, σύγχυση και κώμα.
Στη διαβητική κετοξέωση η γλυκόζη είναι υψηλή για πολλές ώρες και καλό θα είναι το άτομο να μεταφερθεί άμεσα στο νοσοκομείο.
Στον Τύπου 2, η νόσος εισβάλει βαθμιαία, ακολουθεί πιο ήπια-ύπουλη πορεία, ενώ και η συμπτωματολογία μπορεί να λείπει τελείως και ο ασθενής να αισθάνεται υγιής ακόμα και για χρόνια (5, 10 ή περισσότερα).
Συμπτώματα που μπορεί να υπάρχουν και θεωρούνται κλασσικά της νόσου είναι η πολυδιψία, η πολυουρία, πολυφαγία η οποία όμως συνοδεύεται από απώλεια και όχι από αύξηση βάρους και η ξηροστομία.
Άλλα συμπτώματα είναι η θολή όραση, η φαγούρα, η συχνή εξάντληση χωρίς ιδιαίτερη σωματική δραστηριότητα, η δυσκολία επούλωσης πληγών και τέλος οι συχνές φλεγμονές και λοιμώξεις.
Ρυθμίζοντας τα Επίπεδα Σακχάρου
Για να επιτευχθεί αυτό, στον Διαβήτη Τύπου 1 η ινσουλινοθεραπεία αποτελεί μονόδρομο.
Το «εντατικοποιημένο σχήμα ινσουλινοθεραπείας» όπως ονομάζεται, πραγματοποιείται με πολλαπλές ενέσεις ινσουλίνης ή με την «αντλία ινσουλίνης».
Το σχήμα αυτό μιμείται τη φυσιολογική έκκριση της ορμόνης.
Η αντλία είναι μία μικρή συσκευή που «φοράει» ο ασθενής καθ’ όλη την διάρκεια του 24ωρου και η οποία προγραμματίζεται να του δίνει συνεχώς μικρές δόσεις ταχείας ινσουλίνης.
Σημαντικό κεφάλαιο στη θεραπευτική αντιμετώπιση του Διαβήτη Τύπου 2 κατέχει η διατροφή.
Με την κατάλληλη δίαιτα, μπορούν οι διαβητικοί να αντιμετωπίζουν επιτυχώς την ασθένειά τους.
Σε αντίθετη περίπτωση, η λήψη αντιδιαβητικών δισκίων από το στόμα κρίνεται αναγκαία. Ινσουλίνη θα χρησιμοποιηθεί επιπλέον όταν δεν παρατηρείται μείωση των επιπέδων γλυκόζης με τα δισκία ή όταν αυτά δεν πρέπει να χορηγηθούν.
Έτσι, μετά από 15-20 χρόνια κατά πάσα πιθανότητα, το μεγαλύτερο μέρος των ασθενών θα χρειαστεί κάποιο σχήμα ινσουλινοθεραπείας.
Αντιμετωπίζοντας την Υπογλυκαιμία
• Η μέτρηση του σακχάρου πρέπει να γίνει άμεσα όταν υπάρχουν κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα.
Η τιμή που θα βρούμε μπορεί να είναι από 60-70 mg/dl έως και πολύ χαμηλότερα (στα 20-30 mg/dl συνήθως συμβαίνει κώμα).
• Όταν το άτομο επικοινωνεί και συνεργάζεται, μπορεί να πιει ένα ποτήρι χυμό ή κάποιο αναψυκτικό ή ένα ποτήρι νερό με μια κουταλιά ζάχαρη.
Σε 15 λεπτά πραγματοποιούμε μέτρηση και αν χρειαστεί κάνουμε το ίδιο.
• Σε περίπτωση λιποθυμίας τοποθετούμε ακριβώς κάτω από τη γλώσσα ζάχαρη και κάνουμε μασάζ με το δάχτυλο.
Καλό θα ήταν να μην γίνεται κατανάλωση γλυκών (όπως σοκολάτα) γιατί τα περισσότερα από αυτά περιέχουν και ποσότητα λίπους που κάνει την απορρόφηση των υδατανθράκων δυσκολότερη ή και απρόβλεπτη.
• Αν το άτομο δεν συνεργάζεται ή είναι σε κώμα, η αντιμετώπιση πρέπει να γίνει στο νοσοκομείο με ενδοφλέβια χορήγηση γλυκόζης.
Προσοχή: μην προσπαθείτε να βάλετε κανενός είδους τροφή στο στόμα ενός τέτοιου ατόμου, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να πνιγεί.
Για τις περιπτώσεις αυτές υπάρχει η ένεση γλυκαγόνης (ορμόνη που ανταγωνίζεται την ινσουλίνη).
Δεν είναι κακή ιδέα να υπάρχει ένα τέτοιο kit στο σπίτι ενός ασθενή με διαβήτη, μετά φυσικά από υπόδειξη του θεράποντος ιατρού.
Συμβουλές
Στην καθημερινότητά ενός διαβητικού καλό είναι να ακολουθούνται ορισμένοι κανόνες:
• Αποφεύγουμε τη ζάχαρη και καταναλώνουμε γλυκαντικές ουσίες ή υποκατάστατα.
• Μειώνουμε το υπερβολικό αλάτι, αποφεύγοντας τρόφιμα που διατηρούνται σε μαγειρικό αλάτι ή κονσέρβες και εντάσσουμε στη διατροφή μας υποκατάστατα άλατος και μεταλλικό νερό με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο.
Προσθέτουμε αντί για αλάτι το κατάλληλο μπαχαρικό: πάπρικα, πιπέρι, κάρι, μοσχοκάρυδο ή κανέλα.
• Αποφεύγουμε αλκοολούχα ποτά ή επιλέγουμε με περιορισμό ποτά χωρίς υψηλό ποσοστό υδατανθράκων.
Δεν πίνουμε ποτέ με άδειο στομάχι.
• Τηρούμε μία ισορροπημένη διατροφή πλήρους αξίας.
Επιλέγουμε τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες, με σχετικά λιγοστό ποσοστό πρωτεϊνών, ελάχιστο λίπος και χοληστερίνη.
• Αποφεύγουμε λίπη με υψηλό ποσοστό σε ακόρεστα λιπαρά, όπως ολόπαχο γάλα, λιπαρό κρέας, βούτυρο.
• Αποφεύγουμε τα τηγανητά και προτιμούμε βραστά ή παρασκευασμένα στον ατμό φαγητά και ψητά που δεν έχουν ψηθεί υπερβολικά.
• Τρώμε πολλά μικρά γεύματα με σταθερές ποσότητες υδατανθράκων σε σταθερές ώρες κάθε μέρα και όχι μεγάλα γεύματα σε άτακτα χρονικά διαστήματα, ενώ πριν πάμε για ύπνο καταναλώνουμε κάτι λίγο και ελαφρύ.
• Εντάσσουμε στην καθημερινότητά μας τη σωματική δραστηριότητα και προσπαθούμε να μειώσουμε το περιττό βάρος.
• Ελέγχουμε την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερίνη και κυρίως τις τιμές σακχάρου, με στόχο την διατήρηση των επιπέδων τους όσο το δυνατόν πλησιέστερα στα φυσιολογικά.
Με τον τρόπο αυτό αποφεύγουμε τις επιπλοκές του διαβήτη.
• Δεν ξεχνάμε να ελέγχουμε τα πόδια μας για τυχόν μικροτραυματισμούς και λοιμώξεις και να φοράμε “σωληνωτές” κάλτσες χωρίς ραφές και άνετα παπούτσια για περπάτημα.
Αλέξανδρος Αγγέλου, Φαρμακοποιός με Μεταπτυχιακό στη Βιομηχανική Φαρμακευτική
