Η αιμορροϊδική νόσος, ενώ συνήθως είναι ήπια, πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη.
Λίγη παθοφυσιολογία
Η βλεννοδερματική σύνδεση (οδοντωτή γραμμή), διαχωρίζει τις εσωτερικές αιμορροΐδες που βρίσκονται στον υποβλεννογόνιο χώρο από τις εξωτερικές που βρίσκονται στον υποδόριο χώρο.
Οι αιμορροΐδες είναι διατεταμένες φλέβες που εντοπίζονται μεταξύ του πρωκτικού βλεννογόνου και του έξω πρωκτικού σφικτήρα, ένας χώρος αρκετά εκτεθειμένος σε παράγοντες που προκαλούν φλεγμονές.
Η αιμορροϊδική κρίση συχνά θεωρείται αποτέλεσμα αγγειακών διαταραχών του αιμορροϊδικού ιστού.
Όταν οι αιμορροΐδες διογκώνονται, διολισθαίνουν από την ανατομική θέση που έχουν φυσιολογικά και προβάλλουν προς τα έξω, προκαλώντας ενόχληση που συχνά εκδηλώνεται με αιμορραγία, φλεγμονή και έντονο πόνο.
Συχνές ερωτήσεις
Πόσο συχνές μπορούν να είναι οι αιμορροϊδικές κρίσεις;
Τα κλινικά συμπτώματα είναι άλλοτε ήπια ή ανύπαρκτα και άλλοτε αρκετά έντονα.
Πολλοί ασθενείς έχουν χρόνια διογκωμένες αιμορροΐδες, πιο συχνά εσωτερικές, χωρίς συμπτώματα, αλλά υπάρχουν περίοδοι που κάνουν την εμφάνισή τους οξείες κρίσεις.
Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες εκδήλωσης αιμορροΐδων;
Οι καταστάσεις και οι δραστηριότητες που μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες πρόκλησης αιμορροΐδων είναι η δυσκοιλιότητα, οι διατροφικές συνήθειες (διατροφή πτωχή σε φυτικές ίνες), η εγκυμοσύνη, η παχυσαρκία, τα πολύ στενά ρούχα, η ηλικία, η έντονη σωματική άσκηση, ο καθιστικός τρόπος ζωής, ορισμένα επαγγέλματα (όπως οδηγός).
Πώς σχηματίζεται η πρόπτωση;
Η πρόπτωση εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της αφόδευσης. Οι εξωτερικές αιμορροΐδες εξέχουν από τον πρωκτό με τη μορφή μάζας που γίνεται αντιληπτή από τον ασθενή.
Προκαλείται κυρίως δυσφορία και κνησμός, όχι όμως απαραίτητα και αιμορραγία, ενώ συχνά η δυσφορία εντείνεται στην προσπάθεια του ασθενούς να ανακουφιστεί με το σφίξιμο.
Στην εξέταση, η πρόπτωση απεικονίζεται με ένα πρωκτικό πρήξιμο και μία κόκκινη εσωτερική περιοχή. Οι κρίσεις αυτές είναι γενικά βραχύβιες και διαρκούν από 2-4 ημέρες.
Πώς εκδηλώνεται μία κρίση;
Προάγγελος μιας αιμορροϊδικής κρίσης είναι πιο συχνά ο κνησμός στην περιοχή, ενώ σπάνια εκδηλώνεται και μυρμήγκιασμα.
Η αιμορραγία είναι εμφανής κατά το τέλος της αφόδευσης με τη μορφή κηλίδων καθαρού αίματος.
Μπορεί η αιμορραγία να γίνει ανησυχητικός παράγοντας;
Η πρωκτική αιμορραγία αντιστοιχεί σε εκκένωση αίματος από τον πρωκτό, προέρχεται από τα τριχοειδή του πρωκτικού βλεννογόνου και εκδηλώνεται, είτε ακαριαία είτε στάγδην, μετά το τέλος της αφόδευσης ή κατά το σκούπισμα.
Αυτό το σύμπτωμα, μπορεί να υποδηλώνει και άλλες φλεγμονώδεις νόσους.
Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, είναι προειδοποιητικό σήμα μίας επικείμενης κρίσης, γι’ αυτό μία πρωκτολογική εξέταση είναι απαραίτητη αν τα σημάδια αυτά είναι συχνά.
Πώς ερμηνεύονται τα επίπονα συμπτώματα;
Ο πόνος δεν είναι πάντα παρών και δεν σχετίζεται με το μέγεθος της διαστολής των αιμορροΐδων. Μεγάλες αιμορροΐδες παραμένουν ανώδυνες, ενώ μικρές μπορεί να προκαλούν αφόρητο πόνο.
Τις περισσότερες φορές, τα έντονα και οδυνηρά συμπτώματα εκδηλώνονται κατά την έντονη σωματική άσκηση, λόγω μηχανικού stress, όταν υπάρχει ανοιχτή πληγή (τοκετός), σε καταστάσεις δηλαδή που ευνοούν την αιμορροϊδική θρόμβωση.
Εκτός από αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να υπάρχουν επίπονες παροξύνσεις χωρίς εμφανή θρόμβωση.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της αιμορροϊδικής θρόμβωσης;
Η πιο συχνή επιπλοκή είναι η θρόμβωση των εξωτερικών αιμορροΐδων, η οποία εμφανίζεται σαν μια μελανή διόγκωση, οφειλόμενη σε φλεγμονώδη αντίδραση και μπορεί να καταλαμβάνει και σχεδόν όλη την περιφέρεια του πρωκτικού δακτυλίου.
Το πρωκτικό αυτό αιμάτωμα μπορεί να παραμένει μία ή περισσότερες εβδομάδες και είτε θα απορροφηθεί από τον οργανισμό, είτε θα επέλθει ρήξη του υπερκείμενου δέρματος και ίαση.
Πρέπει να φοβόμαστε τις επιπλοκές;
Οι αιμορροΐδες προκαλούν πολύ λίγες επιπλοκές και δεν υπάρχει κίνδυνος κακοήθους εξέλιξης της αιμορροϊδικής παθολογίας.
Ο ερεθισμός και η δευτερογενής λοίμωξη περιορίζεται στο επίπεδο του πρωκτού, ενώ ο κίνδυνος μυκητιάσεων δεν είναι υψηλότερος σε ασθενείς με αιμορροΐδες.
Πώς πρέπει να γίνονται οι κλινικές εξετάσεις;
Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εξέταση. Μια πιο προσεχτική ματιά είναι απαραίτητη προκειμένου να αποκλειστούν άλλες σοβαρές καταστάσεις (κακοήθειες εντέρου και πρωκτού, νόσος Crohn).
Για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση, απαιτείται εξέταση του πρωκτού, ακόμη και του κόλπου και του ουροποιητικού συστήματος, με χρήση πρωκτοσκοπίου, και αν κριθεί απαραίτητο να ακολουθήσει και κολονοσκόπηση.
Ποιος είναι ο ρόλος της διατροφής στις αιμορροΐδες;
Καμία προληπτική αγωγή δεν είναι αποτελεσματική εκτός από την καταπολέμηση προβλημάτων δυσκοιλιότητας.
Ωστόσο, όταν υπάρχουν ενδείξεις, καλό είναι να αποφεύγονται ορισμένα τρόφιμα ερεθιστικά για τον πεπτικό βλεννογόνο, όπως τα μπαχαρικά, τα εσπεριδοειδή, τα ανθρακούχα και αλκοολούχα ποτά και όσα περιέχουν καφεΐνη, όπως ο καφές ή το τσάι.
Τα συνιστώμενα θεραπευτικά προϊόντα
Η αντιμετώπιση των παραγόντων πρόκλησης της αιμορροϊδικής κρίσης είναι το πρώτο βήμα.
Η διάρκεια της θεραπευτικής αγωγής πρέπει να είναι σύντομη, αλλά επαρκής για την ανακούφιση από τα συμπτώματα και την αποφυγή επιπλοκών.
Ρύθμιση της διατροφής και των κενώσεων
Αυτό είναι απαραίτητο για να αποφευχθεί το σφίξιμο κατά την αφόδευση και έτσι να επιτραπεί στις αιμορροΐδες να επουλωθούν ταχύτερα και με λιγότερο πόνο.
Τα καθαρτικά μπορεί να είναι χρήσιμα, αλλά όχι να χορηγούνται μόνα τους.
Συνιστώνται μαζί με λιπαντικά (παραφινέλαιο) ή καθαρτικά έρματος (που αποτελούνται από φυτικές ίνες) και υπακτικά (λακτουλόζη).
Ακόμη, τα ερεθιστικά/διεγερτικά καθαρτικά (sena, aloe, cascara) μπορούν να ενεργοποιήσουν το έντερο.
Φυσικά, σημαντικό ρόλο παίζει η διατροφή, η οποία πρέπει να είναι πλούσια σε μαλακές φυτικές ίνες (δημητριακά, φρούτα, πράσινα λαχανικά ωμά ή μαγειρεμένα) και η καλή ενυδάτωση του οργανισμού.
Αντιμετώπιση της κρίσης
Η από του στόματος αγωγή περιλαμβάνει αγγειοπροστατευτικούς φλεβοτονικούς παράγοντες όπως η διοσμίνη, η επταμινόλη και η τροξορουτίνη και θα πρέπει να χορηγείται για βραχύ διάστημα σε υψηλές δόσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Η μακροχρόνια χρήση τους δεν είναι προληπτική και πρέπει να αποφεύγεται.
Επίσης, σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση των επώδυνων συμπτωμάτων παίζουν και τα σκευάσματα με φυτικά εκχυλίσματα (ινδικό κάστανο, κόκκινο αμπέλι, κυπαρίσσι) και δραστικά συστατικά φυτικής προέλευσης (φλαβονοειδή, εσπεριδίνη, ρετουσίδη).
Αυτά τα προϊόντα αυξάνουν την αντίσταση των αγγείων και μειώνουν τη διαπερατότητά τους
Ανακούφιση από τοπικά συμπτώματα
Επί ερεθισμού του δακτυλίου, διατίθενται δύο μορφές τοπικών θεραπειών με επουλωτική και αντιφλεγμονώδη δράση.
Οι κρέμες ή αλοιφές προτιμώνται σε εξωτερικές βλάβες, ενώ τα υπόθετα σε εσωτερικές.
Είναι πάντα καλύτερα να συνδυάζονται τα δύο είδη.
Η χρήση τους συνίσταται γενικά δύο φορές την ημέρα.
Μερικά σκευάσματα για τοπική χρήση μπορεί να περιέχουν τοπικό αναισθητικό λιδοκαϊνη, αλλά επειδή ενέχουν κίνδυνο αλλεργίας πρέπει να διακόπτεται η θεραπεία αν παρατηρηθεί κάποιο σύμπτωμα.
Πότε προτείνονται επεμβατικές λύσεις;
Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να αντιμετωπίσει επείγουσες καταστάσεις, δεν μπορεί όμως να προφυλάξει από πιθανές επιπλοκές.
Εάν οι αιμορροϊδικές κρίσεις εκδηλώνονται συχνά, τότε απαιτούνται επεμβατικές μη χειρουργικές ή χειρουργικές μέθοδοι.
Οι επεμβατικές μέθοδοι προορίζονται για την αντιμετώπιση προχωρημένων καταστάσεων και μπορεί να είναι η περίδεση αιμορροΐδων με ελαστικό δακτύλιο, η σκληροθεραπεία, η θερμοπηξία με θερμικές μεθόδους και η κρυοθεραπεία.
Φρειδερίκη Καπούλα, Φαρμακοποιός
